سعید سروش - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری
مونا عرفانیان سلیم - استادیار دانشکده معماری موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری

اکوتوریسم به عنوان پدیده ای نسبتاً تازه در صنعت گردشگری، بسیاری از کشورهای جهان را برآن داشته تا سرمایه گذاری های عمده ای را به این بخش اختصاص دهند. این شکل از گردشگری فعالیت های فراغتی انسان را عمدتاً در طبیعت امکان پذیر می سازد و بر منابع و جاذبه هایی استوار است که محیط طبیعی در اختیار گردشگر قرار می دهد. بهره گیری از این جاذبه ها نیازمند امکانات و شرایط مناسب و هم مستلزم حفاظت از منابع طبیعی است. از جمله مهمترین جاذبه های طبیعی، مناطق کویری و بیابانی هستند که به عنوان بخش وسیعی از کشور ایران دارای قابلیت مهمی در زمینه توسعه اکوتوریسم بیابانی به شمار می روند. وجود چنین وسعتی از کشور ایران دارای قابلیت مهمی در زمینه توسعه اکوتوریسم بیابانی به شمار می روند. وجود چنین وسعتی از نواحی خشک، لزوم توجه به پتانسیل های مناطق کذکور را در زمینه صنعت اکوتوریسم، به ویژه در منطقه کلوت های شهداد که در حاشیه بیابان لوت قرار گرفته است، ضروری می سازد. از سوی دیگر اکوتوریسم گونه ای از گردشگری است که مستلزم حداقل دخالت در زیست بوم و طبیعت پیرامون است و معماری به عنوان راه حل تأمین نیاز اولیه سرپناهف همواره آسیب های جدی و زیست محیطی را به همراه داشته است. در این پژوهش، سعی شده است تا علاوه بر معرفی جاذبه های اکوتوریستی، به شناسایی مؤلفه های مؤثر در طراحی اقامتگاه گردشگری جهت توسعه اکوتوریسم در منطقه کلوت های شهداد پرداخته شود و راهکارهای مناسبی برای تطبیق بیشتر آن با خصوصیات اکوتوریست ارائه سازد. این پژوهش که با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. با بررسی علایم اکوتوریست ها و ترجیحات ایشان، اقامتگاه گردشگری که با رویکرد معماری بومی طراحی شده است را گونه ای مناسب در همراهی با اکوتوریسم می یابد. مرور تعاریف و ادبیات مرتبط نشان گر آنست که معماری بومی به جهت توجه به مشارکت مناسب انسان و زیست بوم در حفظ محیط زیست و فرهنگ بومی، تطبیق 100% را با اهداف اکوتوریسم خواهد داشت و چنانچه آموزش های مناسبی برای دو گروه درگیر اکوتوریست ها و مردم محلی ارائه شود، می تواند سبب ارتقاء اکوتوریسم در منطقه کلوت های شهداد شود. نتایج این پژوهش در رابطه با این نمونه موردی و نیز سایر موارد با ویزگی های مشابه، به معماران و نیز برنامه ریزان و مدیران گردشگری امکان ایجاد فضای اقامتی مناسب و پاسخگوی گردشگران را خواهد داد.

بیابان، طبیعت گردی، اقامتگاه گردشگری، معماری بومی، شهداد، کلوت