صاحب سودایی مشاعی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ناصرعلی اصغرزاده - دانشیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تبریز

امروزه جمع آوری، فرآوری و برگرداندن مواد آلی موجود در زباله ها به مزارع به عنوان راهی برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز محصولات کشاورزی مورد توجه واقع شده است . نیتروژن به عنوان پرمصرف ترین عنصر غذایی گیاهان و مهم ترین عامل محدود کننده تولید، در این کودها به شکل آلی وجود داشته و پس از ورود به خاک به شکل معدنی تبدیل می شود . هدف از این مطالعه، مقایسه کیفیت کمپوست حاصل از زباله های شهری در تأمین نیتروژن با کود دامی و همچنین رابطة آن با معدنی شدن کربن و فعالیت میکروبی است . به این منظور، کودهای آلی کمپوست و کود دامی به خاک افزوده شد، و پس از 90 روز انکوباسیون در دمای 8 و 25 درجة سانتیگراد و رطوبت 85 درصد ظرفیت مزرعه ای، نیتروژن و کربن معدنی شده اندازه گیری گردید . یک تیمار شاهد ( خاک بدون افزودن کود ) نیز در نظر گرفته شد . نتایج نشان داد که بطور متوسط 6/65 درصد از نیتروژن موجود در کمپوست ( معادل (42/90 mg N/kg و 9/85 درصد از نیتروژن موجود در کود دامی ( معادل mg (75/88 N/kg در مدت 90 روز انکوباسیون از شکل آلی به معدنی تبدیل شد . آزاد شدن CO2 در تیمار کمپوست و کود دامی به ترتیب 58/1 و 33/04 درصد بیشتر نسبت به شاه د ( معادل 85/23 و 35/96 میلی گرم CO2 در متر مربع در ساعت ) حاصل شد . معدنی شدن نیتروژن با افزایش زمان انکوباسیون افزایش و تولید کاهش یافته است . به نظر می رسد نیتروژن آلی در کود کمپوست از نوع سخت تجزیه پذیر بوده که با CO2 سرعت کمتری معدنی می شود و در نتیجه نیتروژن دردسترس این کود کمتر است .

نیتروژن و کربن معدنی شده، کودهای آلی، آزاد شدن CO2 ، زباله های شهری، انکوباسیون