بهمن امیری لاریجانی - دکترای زراعت و رئیس مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز
ولی الله کریمی - دکترای آبخیزداری و رئیس گروه زیربنایی مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز

در حدود 85 % آب شیرین دنیا در بخش کشاورزی مصرف می شود و تقریبا 70 % آب شیرین استحصالی برای آبیاریاراضی کشاورزی استفاده میگردد. ردپای آب به عنوان روشی برای نشان دادن مصرف آب و اثرات سیستم های تولیدبر روی منابع آب معرفی شده است. ردپای آب در کشاورزی از سه جزء آب سبز (آب باران)، آب آبی (آب آبیاری) و آبخاکستری (زه آب آلوده به مواد شیمیایی) تشکیل شده که بیشترین میزان کل ردپای جهانی آب به ترتیب برای گندم(1087)، برنج ( 992 ) و ذرت ( 770 ) میلیارد متر مکعب در سال می باشد. برای برنج فاریاب، متوسط جهانی ردپای آب سبز، آبی و خاکستری به ترتیب 869 (57/2%)، 464 (30/6%) و 185 (12/2%) متر مکعب بر تن برآورد گردید. بر اساس آماره فائو سطح زیرکشت برنج در ایران 577372 هکتار بوده که کل حجم آب مصرفی شالیزار بدون در نظر گرفتن آبخاکستری 9567 و با در نظر گرفتن آب خاکستری 10032 متر مکعب در هکتار و کل ردپای آب محصول برنج 2389متر مکعب بر تن محاسبه شد. بر خلاف باور عمومی مبنی بر مصرف زیاد و ناکارآمد آب در نظام شالیزاری، از نظر آبمجازی، شلتوک پس از آفتابگردان، چای، گندم سیاه، ذرت خوشه ای و ارزن قرار داشته و تفاوت کمی با لوبیا، جو،گندم و زیتون دارد. در این مقاله سعی شده علاوه بر تحلیل جامعی از بیلان آبی و ردپای آب در اراضی شالیزاری ومقایسه آن با گیاهان زراعی دیگر، راهکارهایی جهت افزایش بهره وری آب و کاهش ردپای آب در اراضی شالیزاریکشور با توجه به تجارب کشورهای دیگر و پژوهش های انجام شده در ایران و جهان ارائه گردد.

اراضی شالیزاری، بهره وری آب، بیلان آبی ، ردپای آب