الهام سعادت فر - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران
فرشید آثم - دانشجوی کارشناسی مهندسی برق موسسه آموزش عالی بهار مشهد، ایران)
فرشته هاتفی فرجیان - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران

مشخص ترین جنبه زیباشناسی یک شهر منظر آن است. نورپردازی مطلوب شهری سبب ارتقا کیفیت شهر و ایجاد منظر شهری مطلوب می-شود؛ نوع نورپردازی بناها و فضاهای شهری خاطره ساز شده و در ذهن مخاطب فضا نقش می بندد. با توجه به تفاوت خوانایی و زیبایی شهرها در روز و شب می توان گفت هدف از نورپردازی و زیباسازی فضاهای شهری، تشویق مردم به حضور پایدار در فضا، ساماندهی جداره ها، جذابیت بیشتر شهر و فضاهای شهری و نیز خاطره انگیزی و ماندگار شدن در ذهن مخاطب است. اما در بسیاری از شهرهای کشورمان با تاریکی هوا تمامی خلاقیت ها و هنرها در شهرها به یکباره در تاریکی شب محو می شود. مسبب این وضعیت، عدم وجود نورپردازی مطلوب و متناسب با فضای شهری است که سبب افت کیفیت های فضایی در شهر و کاهش حضورپذیری و خوانایی در شب می شود. مبرهن است که فضاهای شهری باید از قابلیت و توانایی لازم، به منظور بهره برداری شهروندان در تمام ساعات شبانه روز برخوردار باشند. بدین منظور، این مقاله بر آن است تا با شناخت ضرورت وجود نور به عنوان یکی از عوامل اصلی در ارتقا کیفیت فضای شبانه شهری و حضورپذیری افراد در شب به بررسی نقش نورپردازی شهری در کیفیت زندگی شبانه و خاطره انگیزی و تصویرذهنی شهروندان از فضا و منظر شبانه بپردازد. روش این پژوهش توصیفی و پیمایشی است و جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه و توزیع پرسش نامه در بین شهروندان حاضر در محل صورت گرفته است و با نرم افزار Excle تحلیل گردیده. با این تفاسیر، خیابان امام رضا با توجه به موقعیت استراتژیک خود در شهر مشهد و کاربری های تجاری- اقامتی در اطراف این خیابان، نمونه موردی این پژوهش قرار گرفته است؛ و پیشنهاداتی جهت ساماندهی نورپردازی منظر خیابان امام رضا (ع) به جهت ایجاد تصویری ماندگار در ذهن زائران و استفاده کنندگان از فضا ارائه می شود. در این راستا بهبود منظر فضاهای شهری، ایجاد خاطره جمعی و افزایش حضورپذیری افراد در فضاهای شهری می تواند از اهداف جنبی تحقیق حاضر باشد.

خاطره انگیزی، سیمای شبانه، منظر شهر، نورپردازی