سمیه کاظمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری واحد علوم و تحقیقات خراسان جنوبی

از زمان های قدیم، باغ بخشی اساسی از زندگی ایرانیان و معماری آن بوده و در موجودیت آتشکده های بزرگ و تقویت نمادیشان نقشی مهم داشته اند. در اعصار اسلامی نیز باغهای انبوهی کاخ را احاطه می کردند و از لحاظ معماری به صورت بخشی از آن در نظر گرفته می شدند. در باغ- خواه طبیعی یا ساخته آدمی- انسان با محیط اطراف خود در صلح و صفا بود. باغ محصور که حیوانات وحشی و غارتگران را دور می ساخت و یک مملکت محصور کوچک و متمرکز کمال مطلوب پدید می آورد. از روزگار هخامنشی پردیس نامیده می شد. در اینجا انسان و طبیعت در هم سویی کامل بودند و زمین که به کمال مقدر خویش دست می یافت، دیگر دشمن آدمی و نسبت به نیازهای او بی توجه نبود، بلکه برعکس آرامش، آسایش و شادی فراهم می ساخت. ایرانیان باغ های زیبا را نشانی از بهشت آسمانی روی زمین می دانند که زیباییشان خیره کننده و البته هم ساز و هم خوان با فرهنگشان است. معماری ایران از نشانه های ثابت الهام گرفته که می توان از این میان به باور ایرانیان به زندگی شخصی و حرمت آن اشاره نمود به گونه ای که معماری ایران را درون گرا ساخته است، باغ ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مقاله با شیوه ی تحقیق در اسناد و مطالعات کتابخانه ای به بررسی درونگرایی در باغ ایرانی و تأثیرات محیطی آن بر شکل گیری فرهنگ و جهان بینی مردم ایران می پردازد. نتایج حاکی از آن است که محرمیت و درونگرایی یکی از اصول مهم در طراحی و ساخت باغ ها ایرانی است و ضمن اینکه تمامیت آن را حفظ می کند به ایجاد تعادل بین دنیای بیرون و درون می انجامد و سبب تلطیف دنیای آدمی که مخزن نیروهای ویرانگراست می شود و لذا می توان گفت ساختار کامل باغ در محیط بیانگر رابطه تنگاتنگ میان طبیعت و جهان بینی و فرهنگ ایرانی است.

معماری ایرانی، باغ ایرانی، فرهنگ، درونگرایی، محرمیت