علیرضا بابایی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
ابوالفضل فرجی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان
محمد رضا داداشی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرگان

هدف از اجرای این تحقیق دستیابی به تراکم کشت مناسب برای کشت ماش در شرق استان گلستان با تغییر فواصل کاشت بود. به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و برخی صفات ماش سبز ژنوتیپ VC1973A آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های تصادفی درایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به مدت یک سال و درچهار تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار فاصله ردیف(40،30،20 و 50 سانتی متر) و فاکتور دوم شامل چهارتراکم بوته (30،20،10 و 40 بوته درمتر مربع) بود. در طول مدت رشد و نمو صفاتی مانند درصد سبز محصول، تعداد روزها از کشت تا 50 درصد گلدهی ،ارتفاع بوته، ارتفاع تا اولین غلاف، تاریخ رسیدن کامل و وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف و تعداد شاخه جانبی یادداشت برداری و اندازه گیری شد. بعد از برداشت محصول دانه از خطوط میانی هر کرت با حذف حاشیه عملکرد بوته و عملکرد در واحد سطح محاسبه و تجزیه واریانس روی عملکرد دانه و سایر صفات مورد بررسی انجام شد. مقایسه میانگین صفات معنی دار به روش آزمون چند دامنه ای دانکن انجام و برای محاسبات آماری از نرم افزار S.A.S استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که افزایش تراکم بوته از 10 به 30 بوته در متر مربع منجر به افزایش معنی دار وزن خشک در مرحله گلدهی شد. مقایسه میانگین اثر متقابل این صفت نشان می دهد که بیشترین ماده خشک بوته در واحد سطح با تراکم 30 بوته در متر مربع و فاصله بین ردیف 40 سانتی متر مشاهده شد. مقایسه میانگین داده ها نشان می دهد که بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به فاصله ردیف 40 سانتی متر و کمترین عملکرد بیولوژیک مربوط به فاصله ردیف 20 سانتی متر بود. میانگین اثر متقابل نشان میدهد که بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تراکم 40 بوته در مربع و فاصله ردیف 40 سانتی متر بود. با افزایش تراکم بوته از 10 بوته در مترمربع به 20 بوته در متر مربع عملکردبیولوژیک افزایش یافت. این افزایش از طریق افزایش وزن خشک کل بوته و تعداد غلاف در واحد سطح حاصل شد.

ماش،تراکم بوته، فواصل ردیف کاشت