ایرج رحمانی - استادیار، پژوهشکده حمل و نقل، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران- نویسنده مسئول
ایمان گل پذیر

محدود نمودن جابه جایی های خاک اطراف مقطع حفاری در مناطق متراکم شهری، به منظور جلوگیری از تخریبسازه ها و خیابان های مجاور گود، از مهمترین چالش ها در مسایل گودبرداری به حساب می آید. انتخاب یک سیستمنگهبان مناسب و در عین حال اقتصادی که قادر به کاهش نشست خاک اطراف مقطع حفاری (و در نتیجه سازه هایمجاور) تا حد مجاز و ایجاد یک سیستم پایدار باشد، بر اساس نتایج تحلیل تغییر شکل سازه نگهبان و خاک اطراف گود،تحلیل پایداری گود و همچنین تحلیل تنش اجزای سازه نگهبان (شامل دیوار و مها ر) صورت می گیرد. برای انجامتحلیل پایداری می توان از روابط معمول تعادل حدی استفاده نمود، اما برآورد تغییرشکل های سازه نگهبان و خاکدرون و اطراف گود با استغاده از روش های عددی نظیر اجزای محدود امکان پذیر است. یکی از مهمترین عواملی کهبر پیش بینی جابه جایی خاک اطراف گود تأثیرگذار است، انتخاب مدل رفتاری مناسب برای خاک در تحلیل های عددیمی باشد. در این مقاله، با استفاده از تحلیل اجزای محدود غیرخطی و با کمک نرم افزار PLAXIS8.2 اثر انتخابمدل های رفتاری خاک سخت شونده، موهر- کولمب و خاک نرم بر تخمین جابه جایی خاک مجاور ترانشه بررسیشده است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که مدل خاک سخت شونده سازگاری بیشتری با نتایج تجربی داشته واستفاده از این مدل در مسایل حفاری موجب دستیابی به نتایج دقیق تر می گردد. در مقابل، مدل الاستو پلاستیککامل موهر- کولمب میزان بالازدگی خاک کف گود را بیش از مقدار واقعی آن تخمین می زند و تغییرشکل های خاکپشت دیوار را به صورت بالازدگی پیش بینی می کند که این موضوع با نتایج مطالعات تجربی قبلی متناقض است. مدلخاک نرم نیز اگرچه الگوی سازگارتری از تغییرشکل های خاک اطراف گود ارایه می دهد، اما به دلیل وسیع بودن دامنهتغییرشکل های الاستیک خاک در این مدل، جابه جایی ها کمتر از مقدار واقعی به دست می آیند.

مدل رفتاری، جابه جایی قائم خاک، گودبرداری، تحلیل عددی