اردشیر قاسم زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد
مهدی دهقانی - مربی دانشکده جنگ الکترونیک و دفاع سایبری

بهطور کلی، همهی عملیاتهای نظامی در سه حوزه اصلی قابل بحث و بررسی هستند: حوزه فیزیکی، حوزه اطلاعاتی و حوزه شناختی. اقدامات عینی، در حوزه فیزیکی رخ میدهند، در حوزه اطلاعاتی ردیابی و پردازش شده و به رده بالاتر گزارش میشوند. در حوزه شناختی نحوهی پاسخ به آن اقدامات )توسط فرماندهان در سطوح مختلف( شکل میگیرد. حال مسئله این است که در فضای سایبری چه دارائیها، قابلیتها و موجودیتهایی وجود دارند، تا بتوان سه حوزه بیان شده عملیاتهای نظامی را پیادهسازی کرده و به منصه ظهور رساند. در این نوشتار با الهام از لایههایی که عموم عملیاتهای نظامی در قالب این لایهها انجام میگیرد، و با استفاده از معیارهایی از جمله ماهیت، ویژگیها، اهداف، ابزار، روش و پیامدها مدل سه بعدی سایبری ارائه میگردد. فرض وجود این سه حوزه چارچوب ادراکی مناسبی است، تا بتوان سه مرحله از چهار مرحله حلقه فرماندهی و کنترل را پیادهسازی نمود

فضای سایبر، فرماندهی و کنترل سایبری، بعد ادراکی، بعداطلاعاتی، بعدفیزیکی