نیکی وکیلی ظهیر - دکترای تخصصی سم شناسی از دانشگاه علوم پزشکی تهران
وحیده معصومی - دکترای تخصصی کنترل میکروبی و استادیار سازمان غذا و دارو
فائزه رمزی - کارشناس روانشناسی و پژوهشگر دانشگاه شاهد
مجید اصغری - دکترای تخصصی طب و استادیار دانشگاه علوم پزشکی قم

سالانه در مناطق گوناگون کشور افرادی در معرض گزیدگی جانوران و حشرات سمی قرار می گیرند. طب گیاهی قدیمی ترین شکلدرمان مسمومیت هاست که از سوی بشر شناخته شده و از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته است. استفاده از این روش درمانی جزمهمی در پیشرفت علم پزشکی رایج به شمار می رود. کاربرد گیاهان به عنوان دارو برای پیشگیری و درمان بیماری ها و مسمومیت هاهمواره مورد توجه متخصصان طب سنتی قرار داشته است. اکنون که جامعه پزشکی جهان به اهمیت روش های درمان طبیعی و مکاتبطب سنتی و مکمل پی برده است، مراکز تحقیقاتی بسیاری در جهان به پژوهش برای به کارگیری روش های مختلف طبی- که سابقه علمی و تاریخی دارند- مشغول می باشند. با این وجود کمتر به شناسایی و مقایسه خواص گیاهان از لحاظ دسته بندی و عملکردی پرداخته شده است. با توجه به گرایش مجدد مردم در استفاده از گیاهان برای دستیابی به داروهای اختصاصی تر و کم عارضه تر،مقایسه اطلاعات بومی و سنتی با دانسته های جدید یکی از راه حل های کارآمد و در دسترس جهت برگزیدن گیاهان سودمند وشیوه های موثر می باشد. در این پژوهش، با جستجو در متون قدیمی طب سنتی و مقایسه آن با دانش نوین، ترکیبات پادزهری گیاهانیکه در درمان گزیدگی ها کاربرد فراوانی دارند، مورد طبقه بندی قرار گرفتند. در همین راستا به بررسی و الویت بندی خواص سم زداییگیاهان گوناگون در برابر انواع گزیدگی پرداخته شده است. گیاهانی که در مقایسه طب سنتی و مدرن از لحاظ خواص سم زداییبالاترین امتیاز را کسب نمودند در جدول بندی امتیازات نهایی قرار گرفتند. با بررسی های بدست آمده از کتب مختلف سنتی و مقایسهخواص پادزهری آنها با اطلاعات بدست آمده از کتب جدید سه گیاه بالاترین امتیاز را در رتبه بندی خواص پادزهری کسب نمودند.بدین ترتیب با برنامه های بیوتکنولوژی انجام گرفته بر روی موثرترین گیاهان پس از غربالگری از این ترکیبات می توان بعنوان مدل هایمهم برای سنتز داروهای جدید در پزشکی نوین بهره جست. با توجه به نتایج بدست آمده، مطالعات بعدی به منظور بررسی آزمایشگاهیو بالینی خواص سم زدایی گیاهان برتر در کنترل گزیدگی ها و پیشگیری از عوارض آنها پیشنهاد می گردد.

طب سنتی، تریاق، طب نوین، پادزهر، گزیدگی