محمدحسن شربتیان - نویسنده مسئول:عضو هئیت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور
پویا طوافی - دانش آموخته ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تهران غرب

مطالعهی سواد رسانهای نوعی ارتباط آگاهانه و متفکرانه شهروندان با رسانه است. هدف این پژوهش سنجش میزان بهرهمندی از سواد رسانهای و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان منطقه 11 شهری مشهد است. چارچوبنظری ترکیبی از نظریههای کاشت، خشنودی و شکاف آگاهی، نظریه انتقادی، سرمایه فرهنگی بوردیو، وابستگی جهت ارزیابی یافتهها و افزایش درک، شناخت، و قدرت نقد و تحلیل مخاطبان شهروند در برابر پیامهای رسانهای و ... است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و همبستگی بوده است، جامعه آماری شامل کلیه شهروندان منطقه 11 مشهد که شامل 9 محله است؛و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای برابر با 191 نفر شهروند انتخابشده است. میزان روایی سؤالات پرسشنامه خود محقق ساخته برابربا 0/72 درصد بهدستآمده و بار عاملی متغیر سرمایه فرهنگی نسبت به سایر متغیرها بر متغیر وابسته بالاتر بوده است. یافتهها بیانگر این است که میزان بهرهمندی از سواد رسانهای در بین شهروندان در سطح متوسط رو به بالا65/3 درصد ارزیابیشده است ( . وجود تأثیرگذار متغیرهایی چون سرمایه فرهنگی، میزان استفاده از رسانه،برخورداری از یک رویکرد منتقدانه نسبت به پیامهای رسانه جمعی و میزان تحصیلات اعضای خانواده با توجه به روش همبستگی و تحلیل رگرسیون رابطه مستقیم و خطی و بر متغیر وابسته داشتهاند، درمجموع این متغیرها به میزان 63/8 درصد سهم اثرگذار بر سطح سواد رسانهای شهروندان را داشتهاند. از بین متغیرهای یادشده در مدل تحلیل مسیر تحقیق، سرمایه فرهنگی بهصورت مستقیم و غیرمستقیم بیشترین اثر را بر متغیر وابسته )سواد رسانهای( داشته است

آگاهی، تفکر انتقادی، رسانه، سواد رسانهای، سرمایه فرهنگی، شهروند، شناخت، مشهد