روح الله تقی زاده مهرجردی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه تهران
شهلا محمودی - استاد گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهران
مجتبی زارعیان جهرمی - کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه تهران
احمد حیدری - استادیار گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهران

یکی از مباحث اصلی در آبخیزداری، میزان نفوذپذیری لایه سطحی خاک می باشد. نفوذپذیری خاک متاثر از فاکتورهای مختلف بوده که از این بین ، میزان درصد رس خاک نقش اساسی دارد. اگاهی از پراکنش مکانی درصد رس خاک نقش مهمی درمکان یابی مناطق مناسب برای نفوذ دادن آب وتغذیه سفره های آب زیر زمینی به خصوص درمناطق خشک حائز اهمیت می باشد. در این مطالعه پراکنش مکانی درصد رس خاک بوسیله روش های زمین اماری مورد بحث قرار گرفته است. پس از انتخاب منطقه مورد مطالعه، اقدام به نمونه برداری از خاک سطحی (0-20cm) به روش تصادفی گردید و پس از انتقال به آزمایشگاه درصد رس به روش هیدرومتری تعیین شد. از بین روش های موجود دو روش کریجینگ و IDW با توان های مختلف بررسی گردید. پس از آنالیز واریوگرام، مناسب ترین مدل با استفاده از مقدار RSS کمتر و استحام ساختار فضایی مناسبتر تعیین شد. سپس با استفاده از تکنیک ارزشیابی متقابل و استفاده از روش های ارزیابی خطا، نظیر RMSE مناسبترین روش میان یابی انتخاب شد. نتایج تحقیق نشان داد که در روش کریجینگ، از بین مدل های مختلف برای برازش بر روی واریوگرام، مدل کروی با RSS=0/296 و استحکام ساختار فضایی 0/95 به عنوان بهترین مدل انتخاب شد. همچنین روش کریجینگ دارای کمترین خطا (RMSE=7/48) نسبت به روش IDW با توانهای مختلف می باشد . پس از انجام عملیات میانیابی توسط این روش، اقدام به پهنه بندی درصد رس با استفاده از تکنیک GIS گردید.

آبخیزداری ، نفوذ پذیری خاک ، درصد رس ، روش های زمین آماری ، پراکنش مکانی ، پهنه بندی