امیر رجبی - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان،ایران
حسین عباسپور - گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان،دامغان،ایران

گیاهان گروه بزرگ و متنوعی از ترکیبات آلی به نام متابولیت های ثانوی را تولید می کنند که توسط انسان به عنوان ترکیب دارویی مصرف می شوند. طبق برآوردهای صورت گرفته در سال های اخیر، ارزش بازارهای جهانی داروهای گیاهی که شامل گیاهان دارویی و فرآورده های آنهاست، همواره با رشد قابل توجهی رو به افزایش بوده است. تولید متابولیت ها با روش های مختلف زیست فناوری از جمله کشت بافت گیاه، راه جایگزین سودمندی است. دست ورزی محیط های کشت بافت گیاهی با استفاده از الیسیتورهای زیستی یکی از راهکارهای مهم جهت القای متابولیسم ثانوی و افزایش تولید متابولیت های ارزشمند می باشد . در این مطالعه، با توجه به اهمیت ویژه گل راعی در صنعت داروسازی به منزلهی تنها تحریک تولید هایپرسین پس از بهینه سازی محیط کشت، اثر دو الیسیتور متیل جاسمونات با غلظت ( شاهد، 50، 100، 150، 250 میکرو مولار) و الیسیتور سالیسیلیک اسید با غلظت (شاهد، 50، 100، 150، 200 میکرو مولار) در کشت بافت در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی شد. به منظور بررسی تغییرات در میزان هایپرسین عصاره های متانولی این گیاه به روش HPLC مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. این الیسیتورها در بهینه سازی کشت بافت موجب تحریک تولید هایپرسین شدند که بیشترین و کمترین میزان هایپرسین پس از اعمال با الیسیتور متیل جاسمونات به ترتیب در غلظت 100 میکرومولار (34/66%) و 50میکرومولار (19/21%) به دست آمد. الیسیتور سالیسیلیک اسید تاثیر محسوسی در تحریک تولید هایپرسین نداشت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که با استفاده از الیسیتورها مخصوصا الیسیتور زیستی متیل جاسمونات میتوان چرخه بیوسنتزی تولید و تجمع متابولیت هایپرسین را در این گیاه تحریک کرد.

هایپرسین، الیسیتورهای زیستی، گل راعی، متابولیت های ثانویه، کشت بافت