جاوید حیاتی - کارشناس ارشد آبخیزداری، اداره کل امور عشار فارس
مجید صوفی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی فارس

ارزیابی پروژه های آبخیزداری امروزه از بنیادی ترین مسائلی استکه درکشورها به منظور برنامه ریزی های اتی درخصوص طرح های اجرایی و مدیریت منابع طبیعی انجام میگیرد. کمی نمودن میزان تاثیر پروژه های آبخیزداری به وسیله اندازه گیری پارامترهای تعیین کننده و بررسی چگونگی دستیابی به اهداف اصلی و فرعی آبخیزداری، اولین گام اصولی در ارزیابی پروژه های آبخیزداری است. به همین دلیل ضرورت دارد در هر حوضه ای که طرح هایی اجرا شده، مورد نقد وارزیابی قرار گیرد. دراین تحقیق اثرات اقدامات بیولوژیکی جهت احیا پوشش گیاهی از طریق کشت گیاهان مرتعی، قرق و حفاظت آن و نقش انها درکنترل رواناب و فرسایش و رسوب درحوضه شور وشیرین (از زیر حوضه های حوضه آبخیز سد ایزدخواست) مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از روش MPSIAC میزان رسوب دهی درواحدهای کاری (رخساره ها) درحوضه مورد مطالعه بدست امد و با محاسبه ضریب رسوبدهی (SDR) در هر واحدکاری، میزان فرسایش در انها نیز بدست آمد. در ارزیابی عملکرد کشت گیاهان مرتعی، قرق و حفاظت آن و نیز اثر افزایش درصد تاج پوشش گیاهی در کنترل میزان فرسایش و رسوبدهی خاک درمناطق قرق شده و بامقایسه اعداد قبل و بعد از قرق چنین استنباط می شود که با افزایش درصد پوشش گیاهی از 22 درصد به 44 درصد، میزان رسوبدهی بر اساس روش پسیاک اصلاح شده از 5/44 تن درهکتار درسال به 4/10 تن در هکتار در سال تقلیل یافته است. مقدار فرسایش نیز با استفاده ازضریب رسوبدهی در شرایط قبل و بعد از اجرای عملیات آبخیزداری بر آورد گردید ومیزان فرسیاش درحوزه مورد مطاله 24/40 درصد کاهش یافته است. با توجه به حجم عملیات بیولوژیکی و نتایج حاصله ، اجرای پروژه های صرفا بیولوژیک، نقش مهمی درکاهش مقادیر فرسایش و رسوب درمنطقه مورد مطالعه داشته اند.

ارزیابی ،اقدامات بیولوژیکی ،پسیاک ، تاج پوشش ، ایزدخواست آباده