شیلا امیدظهیر - استادیار گروه زیست دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه مازندران، ایران

سرب یکی از فلزات سنگین با اهمیت و با اثرات مسمومیت زایی بالا برای تمام موجودات زنده می باشد. سرب بعنوان یک عامل سمی، سبب ایجاد طیف وسیعی از ضایعات و ناهنجاری ها در موجودات زنده از جمله ماهی ها می گردد. با توجه به اهمیت بهداشت و سلامتی ماهی،دو گروه ماهی مورد مطالعه قرار گرفت. یک گروه در معرض فلز سمی سرب قرار گرفت و اثرات توکسیک استات سرب در بافت های مغز و کبد در ماهی Carassiusauratus ارزیابی شد. از ماهی های مورد آزمایش نمونه های بافتی تهیه گردید و ضایعات هیستوپاتولوژیک مورد بررسی قرار گرفت. در بافت مغز پر خونی، ادم اطراف نورونی و اطراف عروقی، ادم در ماده سفید و تغییرات ایسکمیک در سلول های عصبی مشاهده گردید و در بافت کبد علائمی مانند پرخونی، هیپرپلازی کانون های ملانوماکروفاژ، تورم هپاتوسیتها و تغییرات دژنراتیو واکوئلی در هپاتوسیتها و گنجیدگی داخل هسته هپاتوسیتها مشاهده گردید. مسمومیت با سرب در ماهی موجب تخریب و ایجاد ضایعات پاتولوژیک در بافت های کبد و مغز در ماهی می شود و می تواند سبب اختلالات زیستی و رفتاری در ماهیان گردد. فلز سرب از طرق مختلف می تواند وارد محیط زیست موجودات زنده از جمله ماهی شود و سبب اختلالات در کارکرد طبیعی بافت های بدن گردد. از آنجائیکه ماهی مورد تغذیه انسانی قرار می گیرد و تجمع فلزات سمی از جمله سرب در بدن ماهیث می تواند از طریق تغذیه وارد بدن انسان گردد، پایش و کنترل آلودگی ماهیان از نکات ضروری است که باید مورد توجه قرار گیرد.

سرب، ماهی Carassiusauratus، مغز، کبد