سهیلا ندائی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
مهدی محب الدینی - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
اسماعیل چمنی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
ملیحه عرفانی - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

گیاه خرفه (Portulaca oleracea) به علت داشتن متابولیت های ثانویه با ارزشی همانند نورآدرنالین، دوپامین و امگا- 3 اهمیت دارویی فراوانی دارد و به عنوان ضد سرطان، آنتی اکسیدان و تصفیه کننده ی خون کاربرد دارد. پیچیده بودن ساختار بسیاری از متابولیت های ثانویه باعث شده که نتوان آنها را به صورت مصنوعی سنتز نمود و لذا تنها منبع تولید آنها سلول گیاه و کشت در شرایط درون شیشه ای می باشد. بنابراین کالوس های ایجاد شده از گیاه خرفه را می توان برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه، کشت سوسپانسیون سلولی، کشت پروتوپلاست، القاء کالوس های جنین زا و انتقال ژن مورد استفاده قرار داد. از این رو، آزمایشی به منظور بررسی غلظت های مختلف هورمونی BAP و IBA بر روی ریزنمونه های هیپوکوتیل، از دو توده (مشهد و یاسوج) گیاه خرفه به ورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی برای تولید کالوس به عنوان یکی از منابع مهم تولید متابولیت های ثانویه انجام گرفت. نتاج بدست آمده از هر دو توده نشان داد که بیشترین میانگین وزن تر کالوس در توده مشهد در تیمار حاوی 3 میلی گرم در لیترBAP بعلاوه 1 میلی گرم در لیتر IBA با مقدار 1/25 گرم بدست آمد. همچنین بیشترین درصد القاء کالوس نیز در توده مشهد در محیط کشت MS در ترکیب هورمونی مشخص با 100 در صد کالوس زایی و بیشترین درصد القاء کالوس در توده یاسوج در تیمار حاوی 3 میلی گرم در لیتر BAP بعلاوه 2 میلی گرم در لیتر IBA و 1 میلی گرم در لیتر BAP با 1میلی گرم در لیتر IBA هرکدام با 100 درصد کالوس زایی بدست آمد.

گیاه خرفه (Portulaca oleraceae L.) ، ریزنمونه میانگره، القاء کالوس، تنظیم کننده های رشد