فاطمه نبی میبدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد
آزاد خاکی قصر - دکتری معماری، دانشگاه شهید بهشتی، استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

خوانایی فضایی کیفیتی است که تصویر ذهنی مشخصی از بنا را در مخاطب ایجاد میکند و یک بنا را قابل درک میکند. در راستای رسیدن به خوانایی فضایی، نور طبیعی میتواند به کمک فرم آمده و با آشکار ساختن وجوه مختلفآن در امر معماری، طراحان را یاری دهد. از سوی دیگر نور طبیعی کمک می کند مخاطب، جهات جغرافیایی را در داخل فضاها تشخیص دهد و این کمک میکند تا مختصات خود را در بنا بیابد .چنین خاصیتی سبب خوانایی فضا برایمخاطب میگردد. در راستای بررسی نسبت خوانایی فضا و نور طبیعی در تحقیق حاضر بعضی از مصادیق معماری سنتی ایران همچون بعضی بناهای مساجد،آبانبارها و خانهها و ... انتخاب شدهاند . روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش کیفی و با ابزار مشاهده است. از نتایج تحقیق حاضر آن است که اطوار مختلف ورود نور طبیعی به بناهای مورد نظر مراتبی از خوانایی را در بناها برای مخاطب فراهم آوردهاند . به طور خاص در بناهای مورد مطالعه در دستگاه ورودی و همچنین در قلب بناها احکام معماری خاصی در مورد خوانایی فضا به واسطهی نور طبیعی نیز به دست آمده است. از دیگر نتایج تحقیق حاضر این است که نور طبیعی در معماری در مقیاس خرد در سلسلهمراتب، خوانایی را تعریف میکند و کیفیت- های گوناگونی به فضای معماری میدهد. نور طبیعی در مخاطب حس حرکت و یا سکون را القا میکند و در مسیریابی و آدرسدهی به کمک کاربر میآید

بافت سنتی یزد، نور طبیعی، خوانایی فضا، مختصات مخاطب، تصویر ذهنی