علی عارفی - عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده حقوق
مریم اشرف زاده - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده حقوق

پزشک شرعاً موظف به مداوای بیمار بوده و در این راه به حصول نتیجه بهبودی وی متعهد نشده است؛ بلکه بر اوست که سعی لازم را در حد متعارف به منظور معالجه بیمار معمول دارد. در غیر این صورت مسئول شمردن پزشک موجب سد باب طبابت و امتناع پزشکان از درمان می شود. بدیهی است که از نظر اجتماعی، مسئول شناختن پزشک درباره ی زیان ناشی از اقدامی که او در چارچوب دانش زمان خود بکار برده است، قدرت ابتکار و شکوفایی استعداد را از او می گیرد و دانش پزشکی را در مرز درمان های مرسوم و بی ضرر متوقف می سازد. از بعد اخلاقی نیز چگونه می توان جزای احسان و نیکی را به بدی داد و از انسانی که همه ی کوشش و دانش پزشکی خود را در راه درمان بیمار به کار برده است خسارت گرفت. نوع مقاله حاضر، توصیفی-تحلیلی با ابزار کتابخانه ای است و هدف از نگارش آن تبیین جایگاه مسئولیت پزشک و موارد معافیت پزشک از مسئولیت می باشد. قانون گذار ایران برای حمایت از پزشکان سازوکارهایی را پیش بینی کرده است. حصول برائت و رضایت از بیمار، اضطرار، وجود قوه قاهره از جمله عوامل رافع مسئولیت پزشک است که در مقاله ی حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. البته شرط عدم مسئولیت در فرض تقصیر عمدی و تقصیر سنگین برخلاف نظم عمومی است و در این موارد پزشک از مسئولیت معاف نمی شود.

عدم مسئولیت، برائت، رضایت، اضطرار