حسن تقی پور کران - تهران، وزارت آموزش و پرورش
فرشته رضا پور درویش - مدرس دانشگاه تهران، ادار کل آموزش و پرورش شهرستان های استان تهران

پرداختن به آموزش در مواجهه با دنیای آینده، اصلی ترین وظیفه نظام آموزشی و آینده پژوهان می باشد. در بررسی سیر تحولات فکری با رویکرد آینده پژوهی از گذشته تاکنون سه عنصر یا مؤلفه از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. این سه عنصر یا مؤلفه عبارتند از : تغییرات، سرعت تغییرات و تحولات و پیچیدگی. ویژگی هر کدام از این مؤلفه ها این است که رو به سوی آینده دارند و نظام ها و زیر نظام های نوینی را یا پدید می آورند یا نوید می دهند. هدف ظرفیت سازی افراد جامعه برای نقش آفرینی در آینده در مواجهه با مولفه های مذکور می بایست از اهداف اصلی نظام آموزشی باشد. آگاهی از روش ها و به بیان بهتر روش شناسی آینده می تواند دیدگاهی علمی را در اختیار علاقمندان به امور آینده قرار دهد و آنان را در کوشش های آینده نگرانه خود یاری نماید. این روش شناسی آینده نگری است که پژوهش های آینده محور و به طور کلی آینده پ‍‍ژوهی را از ارزش و جایگاه شایسته فعالیت های علمی برخوردار می سازد. از این رو آگاهی از شیوه های آینده نگری را می توان گام نخست در هر کوشش علمی که با هدف گذاشتن سنگ بنایی برای آینده به عمل می آید، به شمار آورد.استعدادهای برتر امروز به طور بالقوه نخبگان آینده یک جامعه هستند که در صورت شناسایی به موقع و هدایت صحیح، می توانند ضمن شکوفایی و موفقیت فردی، در بهبود و پیشرفت وضعیت جامعه نیز ایفای نقش نمایند. شناسایی و هدایت استعدادها ، ظرفیت ها و شایستگی های هریک از عناصر مشارکت کننده در فرایند آموزش از دانش آموز تا معلم می تواند این باور را در افراد جامعه بوجود آورد که نظام آموزشی راه توسعه و پیشرفت را می پیماید و در غیر اینصورت نمی توان انتظار تحول آفرینی هریک از این عناصر را داشت. این امر مسئولیت نظام آموزش و پرورش و متولیان آن را در قبال این افراد دو چندان می کند. توجه به شناسایی استعدادهای برتر در اولویت نظامهای آموزشی امروز دنیا است. استقرار نظام های شناسایی و هدایت استعدادهای برتر موجب فراهم آوردن زمینه های کشف استعدادها و انتخاب بهترین راه حل هایی اجرایی و فنی برای این مسئله می‎شود. شناخت این امر مزیت هایی چون فراهم آوردن زمینه های هدایت مطلوب تر استعدادهای برتر، توسعه و رشد استعدادهای برتر، معیارهای شناخت استعدادهای برتر، بهبود مستمر برنامه های آموزشی به منظور ارتقاء کیفیت فعالیت های آموزشی، ایجاد سیستم ها و ساختارهای پشتیبانی از استعدادهای برتر، شناخت روش های آموزش استعدادهای برتر، عملیاتی نمودن راهبردهای اتخاذ شده در زمینه آموزش و هدایت استعدادهای برتر را درپی دارد. از طرفی اتخاذ رویکرد شناسایی استعدادها در نظامهای آموزشی بصورت نظام مند موجب توسعه، گسترش و بکارگیری روندها و روش های نوین شده و فعالیتهای آموزشی را تسهیل می نماید.شناخت رویکردهای متفاوت در شناسایی و هدایت استعدادها می‎تواند زمینه ای را برای درک مشترک از فرایندهای این مسئله و اتخاذ راهکارهای مناسب و استفاده از تجارب فراهم کند. بنابراین یکی از چالش های نظام آموزشی این است که تا چه اندازه کاربرد یافته های برآمده از مطالعات آینده پژوهی در باره آموزش و نیز شناسایی و هدایت استعدادها بعنوان یک رویکرد آینده پژوهانه در نظام آموزشی می تواند در بهبود کیفیت آموزش موثر افتد؟ هدف از مقاله حاضر تبیین و بررسی فصول مشترک و ارتباط بین شناسایی و هدایت استعدادها و آینده پژوهی در نظام تربیت معلم بوده و در پی پاسخ مطلوب به این سوال است که تا چه اندازه می توان از رویکردهای آینده پژوهانه در ترسیم چشم انداز مطلوب شناسایی و هدایت استعدادها در نظام تربیت معلم بهره جست؟ و تا چه اندازه بهره گیری از این ساز و کارها در ارتقاء و بهبود کیفیت نظام آموزشی موثر می باشد؟

استعداد، آینده پژوهی، تربیت معلم