علی جمادی - استادیار،گروه حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
جواد اخلاصی - دانشجوی دوره کارشناسی ارشد، گروه حقوق- جزا و جرم شناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر عنصر معنوی در تخفیف مجازات در حقوق اجرا شده است مفهوم «قصد» در حوزه ی مسؤولیت کیفری به صورتی نادقیق به کار گرفته می شود. این مفهوم گاهی معادل «اراده» و گاهی به معنای انگیزه به کار رفته است، اما اغلب در معنای بی مبالاتی نسبت به نتیجه به کار می رود. اهمیت حداقلی و نمادین قصد زیان بار از جمله کارکردهای این واقعیت است که حقوق کیفری خاصه با رویکرد های خود، به همان میزان که با منافع زیان دیده و جامعه سروکار دارد با منافع عامل زیان نیز ارتباط دارد. در واقع، کثرت گرایی هنجاری مبانی حقوق کیفری ، برنامه ی کشف و یا تعمیم یک اصل کلی را برای مسؤولیت ناشی از قصد و سوء نیت، غیر ممکن و یا حدا اقل نامطلوب می کند. نتیجه ، جرم انگاری اعمالی است که مسوولیت مرتکب آن بر احراز عنصر معنوی جرم اعم از عمد یا تقصیر جزایی مبتنی نبوده، یا آن که وجود عنصر مذکور مفروض تلقی و دادستان دیگر تکلیفی به اثبات آن نداشت، اگر عنصر معنوی صرفاً عمد در جرائم عمدی و تقصیر جزائی در جرائم غیرعمدی تعریف شود، که نظر درست نیز همین است، گزاره های پیش گفته به عنوان اجزای اهلیت جزائی بررسی می گردند که تحقق آن یکی از لوازم ایجاد مسئولیت کیفری است. البته باید توجه نمود که مسئولیت کیفری در صورتی محقق می گردد که علاوه بر وقوع رفتار مجرمانه (حاوی عناصر سه گانه قانونی، معنوی و مادی) و وجود اهلیت جزایی (شامل عقل، بلوغ، قصد و اختیار)، علل خاص (علل موجه جرم و عوامل مانع مسئولیت کیفری) نیز وجود نداشته باشد. نتیجه ی حاصل از این نوشتار بیانگر آن است که در نظام حقوق کیفری ایران بنابراین دریافتیم عنصر معنوی نقشی اساسی در تخفیف مجازات دارد.

عنصر معنوی، تخفیف مجازات، خسارت معنوی، خسارت جسمی و مالی