خدیجه مقصودی - کارشناس ارشد الهیات( فقه ومبانی حقوق اسلامی)، مدرس دانشگاه پیام نور و آزاد
هرمز شریفی - کارشناس معارف اسلامی- دبیر
مهناز شریفی - کارشناس ارشد الهیات( فقه ومبانی حقوق اسلامی)، مدرس دانشگاه پیام نور و آزاد آبدانان
ذلیخا سهرابی نیا - کارشناس حسابداری ، دبیر

یکی از قواعد بسیار مهم در فقه و حقوق، اسلامی قاعده«ید» است. این قاعده به معنای اماره بر ملکیت در همه مذاهب فقهی مورد توجه بوده، اما تنها در فقه شیعه به عنوان قاعده ای مجزا در آن بحث شده است.که از آن، به اماره تصرف، اماره ید، قاعده تصرف، ید وغیره، اسم برده شده است. اهمیت این قاعده و کاربرد وسیع آن در بسیاری از ابواب فقه موجب گردیده است که همواره مورد تمسک قرار گیرد؛ زیرا در تمامی ابواب معاملات جریان دارد و می توان گفت که محور تمامی احکام معاملات محسوب می گردد. در بررسی این قاعده و بحث پیرامون آن، ابتدا به تعریف آن پرداخته و سپس ادله و مستندات آن را ذکر نموده و بعد از آن به سایر بحث های فرعی می پردازیم.که معمولاً فقیهان و حقوق دانان در اظهارات ونوشته های خود به این قاعده اشاره می کنند و در مقام تنازع و اختلاف، به عنوان دلیل مالکیت (حتی مردم عادی هم) به آن استناد می نمایند.

بررسی ، قاعده ، ید ، دیدگاه ، فقها و حقوقدانان