الهام ذبیحی - گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد واحد آیت ا... آملی، آمل ، مازندران، ایران
محمد شکرزاده لموکی - گروه سم شناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
سیداحمد شهیدی - گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد واحد آیت ا... آملی، آمل ، مازندران، ایران

از همان زمان که بشر مراقبت از گیاهان را برای استفاده از آنها آغاز نمود آفات و بیماری ها و علف های هرز عوامل زیان بار محسوب می شده اند. بررسی ها نشان می دهد که حداکثر یک درصد افتکش های مصرفی، صرف از بین بردن آفات شده و در نتیجه مقادیر قابل توجهی از آنها وارد محیط زیست می گردند و منابع آبی و خاکی را آلوده می سازند. این مواد معمولاً توسط آبیاری از روی گیاهان و خاک ها شسته شده وارد دریاچه ها و در نهایت دریاها می گردد و حیات آبزیان را با خطر جدی مواجه می سازد. هدف از این پژوهش اندازه گیری میزان باقیمانده سم از ارگانوفسفره دیازینون در ماهی سفید فراوری شده، صید شده از دریای خزر، از ایستگاه صیادی میانکاله بوده است. 5 عدد ماهی سفید، صید شده از پره صیادی میانکاله، خریداری شد. هر ماهی به 3 قسمت تقسیم شد. یک قسمت برای نمونه خام و 2 تکه دیگر هر کدام برای 2 فراوری کبابی و سرخ شده انجام شد. سپس به روش هضم یا استخراج نمونه آماری سازی شدند و به وسیله دستگاه GC/MS مورد آنالیز قرار گرفتند. در همه نمونه های باقی مانده سم فسفره دیازینون یافت شد. در نمونه های صید شده از ایستگاه صیادی فرح آباد، میزان سم ارگانوفسفره دیازینون در نمونه های خام، 14/12±0/95 ppb، کبابی، 11/11±1/08 ppb، سرخ شده، 11/53±0/58 ppb، می باشد. در نمونه های فراوری های سرخ شده و کبابی باقی مانده سم فسفره دیازینون به طور معنی داری نسبت به نمونه خام (شاهد) کاهش یافت. باقی مانده سم فسفره دیازینون در همه نمونه ها کمتر از حد مجاز بوده است اما در مناطقی که ماهی زیاد مصرف می شود، احتمال خطر وجود دارد. 2 روش فراوری انجام شده در این پزوهش، روش های مناسبی برای کاهش باقی مانده سم فسفره دیازینون هستند.

دیازینون، دریای خزر، میانکاله، ماهی سفید، روش های فراوری (سرخ شده و کبابی)