سید محمد مقیمی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

تئوری سرمایه اجتماعی، اشاره به منابعی دارد که افراد به واسطه حضور و یا تعلقشان به یک گروه اجتماعی به آنها دسترسی می یابد. این گروه می تواند به بزرگی ملت و یا به کوچکی خانواده باشد. منابع نیز می توانند شامل چیزهایی مملوس همچون پول، مسکن، شغل، حمایت اجتماعی و یا امکانات غیر مملوسی همچون اطلاعات مفید، مشاوره فکری و آرامش روحی باشند. جامعه داری سرمایه اجتماعی زیاد، جامعه ای است که شبکه روابط وسیعتری داشته باشد و این روابط از عمق صمیمیت و اعتماد قابل توجهی بر خودار بوده و افراد دارای میزان قابل توجهی از سرمایه فیزیکی، انسانی و یا فرهنگی باشند. مغهوم سرمایه اجتماعی ، اهمیت اساسی شبکه های قوی، روابط مبتنی بر اعتماد و همکاری را در اجتماعات آشکار می سازد. سرمایه اجتماعی مجموعه از مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و شبکه هاست که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تامین خواهد کرد. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی مجموعه ای از روابط فعال در بین افراد، اعتماد، فهم متقابل و ارزش ها و رفتارهای مشترک است که اعضای شبکه ها و اجتماعات انسانی را به هم پیوند می دهد و همکاری بین آنها را امکان پذیر می سازد. عناوینی همچون: انجمن های داوطلب، سازمان های خیریه، بخش ثالث و سازمان های مردم نهاد (NGOs) بیانگر جامعه مدنی هستند، ولی در میان بسیاری از صاحب نظران گرایشی وجود دارد که جامعه مدنی را با NGO معادل و یکسان فرض می کنند و شکل گیری آن ها موجب ظهور «انقلاب همکاری جهانی» می دانند، چرا که آنها می توانند بخش مهمی از فعالیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را به عنوان بخش سوم (جامعه مدنی) هر جامعه، در کنار بخش عمومی (بخش اول) و بخش خصوصی (بخش دوم) بر عهده بگیرند و نقشی تعیین کننده و رو به تزاید در توسعه سرمایه اجتماعی ایفا نمایند. با توجه به چنین اهمیتی است که کوفی عنان دبیر کل سابق سازمان ملل متحد اظهار می دارد: «قرن بیست و یکم، عصر NGOS خواهد بود.» بند 71 منشور ملل متحد NGOS را اینگونه تعریف می کند: فعالان غیر دولتی که در زمینه های توسعه، خلع سلاح، کیفیت زندگی زنان و حقوق بشر که مستقل از حکومت فعالیت غیر انتفاعی داشته، ارزش مدار بوده و خدمات داوطلبانه و خیریه انجام می دهند و اصول بشر دوستی و داوطلبانه بودن، به عنوان ویژگی کلیدی آن است.

تئوری سرمایه اجتماعی، سازمانهای مردم نهاد (NGOS)، کارآفرینی اجتماعی، جمهوری اسلامی ایران، توسعه کارآفرینی