فرهاد یکه یزدان دوست - دانشیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،
سوگل مرادیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران آب، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

در عصر حاضر تأمین آب یکی از مسائل مهم زیست محیطی، سیاسی و اجتماعی بوده، درحالیکه حدود یک سوم جمعیت جهان با مشکل کمبود آب مواجه هستند؛ از اینرو توانمندسازی محیط و ارزیابی منابع آب و مدیریت تقاضا، می تواند نقش کلیدی در حل مشکلات داشته و منجر به کسب بازخورد مناسب شود. دیدگاه مرسوم در مدیریت ریسک در حوضه های با بیلان منفی، بر بالا بردن امنیت این حوضه ها در مواجهه با معضلات ناشی از کمبود آب تمرکز دارد. این تحقیق بر این مهم تأکید دارد که اثرات معضلات ناشی از کمبود آب در حوضه های با بیلان منفی، در کنار سطح امنیت این حوضه ها نشان داده شوند. برای درنظر گرفتن این دو دیدگاه متفاوت در کنار هم، این تحقیق پایداری این حوضه ها را براساس تلفیقی از نگرش مقاومتی و نگرش انعطاف پذیر تعیین می کند. مفهوم نگرش مقاومتی به عنوان چگونگی مقاومت سیستم در برابر اغتشاشات و نگرش انعطاف پذیر به عنوان چگونگی بازگشت سیستم از اغتشاشات، در این زمینه گنجانده شده است. در ادامه ارزیابی شاخص هایی جهت بررسی کمی نگرش مقاومتی و نگرش انعطاف پذیر، در حوضه آبریز دریاچه ارومیه معرفی می شوند؛ سیاست های موجود برای حل مشکلات حوضه آبریز دریاچه ارومیه به عنوان حوضه ای با بیلان منفی، بر کاهش مصرف آب بخش کشاورزی به میزان %40 تکیه دارند. تغییر نگرش مقاومتی به نگرش انعطاف پذیر در این زمینه، سبب می شود که کاهش آب مصرفی بخش کشاورزی به میزان 40 %، با کاهش آب مصرفی این بخش به مقدار کمتری نتایج یکسانی در حجم دریاچه ارومیه داشته باشند و نگرش انعطاف پذیر می تواند تا حد مناسبی توازن را در این حوضه ایجاد کند و آن را به سمت توسعه پایدار سوق دهد.

حوضه ها با بیلان منفی، مدیریت انعطاف پذیر ریسک، انعطاف پذیری