معصومه نورانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی
شاهپور شهولی کوه شوری
کیامرث شهولی کوه شوری
سیدمحمد موسوی ده شیخ - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

جناس یکی از زیباترین آرایه های بدیعی است. این آرایهء بدیعی یکی از مهم ترین ابزارهای زیباسازی سخن و تبدیل زبان عادی به کلام ادبی و نفوذ و تاثیر، بر ذهن و زبانهاست. مشابهت کامل دو کلمه، مشابهتهایناقص دو کلمه، همانند سازی در ساختار، آوا و یا شکل و اجزا میتواند کلمات و کلام را فوق العاده گیرا، رسا و شیوا سازد. جناس به انواع مختلفی تقسیم میشود: جناس تام، مضارع، خط، ناقص، اشتقاق، زاید، مطرف وجناس بعض.این مقاله قصد دارد به بررسی جناس و انواع آن درمثنوی هشتبهشت امیرخسرو دهلوی بپردازد. امیرخسرو یکی از شاعران بزرگ پارسی گوی هند است که سهم بسزایی در گسترش زبان و ادبیات فارسی در هند داشته است. اوبا کاربرد فراوان جناس در هشت بهشت موسیقی اشعار آن را افزایش داده است و باعث خوش آهنگی ابیات آن شده است. کاربرد فراوان آرایه جناس و انواع آن نشاندهنده توجه بیش از حد امیرخسرو به جنبهء بیرونی و لفظی کلمات شعر است. براساس یافتههای این مقاله انواع جناس ۲۶۵ مورد بسامد در هشتبهشت داشته اند که از میان آن جناس اشتقاق با ۶۶ بسامد بیشترین بسامد را داشته است.

بدیع لفظی- جناس- هشتبهشت- امیرخسرو دهلوی