پروانه پرچکانی - دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران،

نفوذ عمیق معنویت در فرهنگ عصر جدید، رویکردی نوین در حوزه گردشگری ایجاد کرده که گردشگری معنوی نامیده میشود و همپوشانی بالایی با گردشگری دینی دارد. در این چارچوب، انسان جزیی از یک کل در نظر گرفته میشود که با انگیزه آرامش درون و پالایش روحی خود به مقاصد معنوی سفر میکند. مقاصد معنوی و دینی بین افراد و جوامع ارتباط برقرار میکنند و این مقاصد را نمیتوان بدون ابعاد اجتماعی و فرهنگی آنها در نظر گرفت. مولفههای فرهنگی در ترسیم چهرهی مقاصد گردشگری معنوی و ترویج آن نقش مهمی دارند. مقاصد معنوی عموما با تجربهی انسانها و داستانهایی که مردم از آن ها تعریف میکنند، معنا مییابند و از سایر مکانها متمایز میشوند. شخصیتسازی و پرآوازه کردن مقاصد گردشگری معنوی در راستای توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی و پایداری فرهنگی، نیازمند برندسازی مقصد با در نظر گرفتن ابعاد پایداری برند است. این نوع برندسازی به مفهوم خارج کردن مقصد از شرایط عادی و وارد کردن آن به شرایط منحصر به فرد و ویژه به کمک مولفههای فرهنگی مقصد با هدف تقویت جایگاه ذهنی و توسعه مکان مورد نظر است. پیش فرضها و مولفههای فرهنگی به عنوان مهمترین ابزار برندسازی مقاصد گردشگری معنوی اطلاق شده و بدون در نظر گرفتن آنها مقاصد گردشگری معنوی، پایایی و پویایی لازم را نداشته و برنامهریزان و مدیران را دچار مشکلات جدی خواهد نمود. دراین مقاله اهمیت شناسایی شاخصهای فرهنگی در برندسازی پایدار مقاصد گردشگری معنوی مورد بررسی قرار گرفته و با تاکید بر جنبههای تحلیلی و مفهومی آن از روش کیفی استفاده شده است. همچنین با بحث درباره لزوم شناسایی شاخصها، تبدیل آنها به مفاهیم و تبدیل مفاهیم به مقولهها بر اهمیت بهرهمندی از مولفههای فرهنگی به صورت سیستماتیک و نظاممند با رویکرد مدیریتی و فراتر از روشهای رایج تاکید شده است. برهمین اساس تبیین چگونگی توسعه مقصدگردشگری معنوی با طی فرآیند برندسازی به وسیله مولفههای فرهنگی درچارچوب ابعاد چهارگانه اقتصادی، اجتماعی، اکولوژی و نهادی و تبدیل مکان معنوی به فضای معنوی و در نهایت مقصد فرهنگی از جمله نتایج این تحقیق به شمار میرود.

گردشگری معنوی، برند، مولفههای فرهنگی، گردشگری، برندینگ