محمدباقر نجفی - استادیار و عضو هیئت علمی، دکتری اقتصاد،گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی
جمال فتح اللهی - استاد یار و عضو هیئت علمی، دکتری اقتصاد،گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی
فرحناز محمدپور - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد،گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی

در بررسی های اولیه در مورد نوآوری گمان می شد که نوآوری یک مدل خطی یک سویه است و تنها بین دانشگاه و صنعت رخ می دهد. در دهه ی 80 به تدریج، با وارد آمدن ایراداتی بر الگوی خطی، مدلی غیرخطی که تعامل دانشگاه و صنعت را نشان می دهد، طراحی گردید. با شروع عصر اقتصاد دانش بنیان الگوهای جدیدی در این راستا ارائه شدند. در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی استفاده می گردد. ابتدا نگاهی به سیر تکاملی مدل ها و الگوهای نوآوری خواهد شد، سپس به بررسی الگوهای جدید نوآوری پرداخته می شود. هدف، شرح تفصیلی مارپیچ سه گانه و چهارگانه نوآوری و تبیین نقش های جدید عوامل و بازیگران این الگوها برای تحقق اقتصاد دانش بنیان است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در عصر اقتصاد دانش بنیان تمام نهادها و سازمان ها و روابط بین آنها در تولید و تجاری سازی دانش نقش دارند. الگوی مارپیچ سه گانه ارتباط بین دانشگاه و صنعت و دولت را به صورت مارپیچ نشان می دهد. هریک از این سه جزء علاوه بر وظایف سنتی خود، نقش های جدیدی را نیز می پذیرند. در مارپیچ چهارگانه جامعه مدنی به عنوان جزء چهارم به مدل اضافه می شود. مفاهیمی مانند دانشگاه کارآفرین، شرکت های زایشی، جامعه و دموکراسی دانشی و کاربران نوآوری، همگی از اجزای الگوهای جدیدی هستند که برای تحقق اقتصاد دانش بنیان ارائه شده اند. در نهایت پیشنهاداتی برای اجرای این الگوها در ایران ارائه می شود.

اقتصاد دانش بنیان، دانشگاه کارآفرین، مارپیچ سه گانه، مارپیچ چهارگانه