زهرا کاشانیها - استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

تناسخ یکی از نظریههای رقیب معاد است. این عقیده در طول تاریخ با اشکال و اطوار متنوع مطرح بوده است. ملاصدرا با استناد به مبانی هستیشناختی و انسانشناختی خود نخست به مفهومسازی دربارهتناسخ پرداخته است و به مفاهیمی چون تناسخ باطل و تناسخ حق میرسد؛ تناسخ باطل همان تناسخ ملکی و تناسخ حق، تناسخ ملکوتی است و سپس با تکیه بر نگرش وجودیاش، تناسخ ملکی را ابطال و تناسخ ملکوتی را اثبات میکند. سؤال اصلی این جستار این است: ملاصدرا چگونه تناسخ ملکی را ابطال کرد؟ و نتیجه بحث عبارت است از اینکه ملاصدرا بر پایه مبانی هستیشناختی مثل اصالت وجود، وحدتتشکیکی، اشتداد، تضعف و مبانی انسانشناختی همانند حدوث جسمانی نفس و بقای روحانی آن به ابطال تناسخ ملکی میپردازد

تناسخ، تناسخ ملکوتی، تناسخ ملکی، حرکت جوهری، ملاصدرا