محمدباقر خرمشاد - دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی
سیدابراهیم سرپرست سادات - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره گیری از جامعه شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه های متعدد هویتی، روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زمانه روشنفکران بوده است. چهار الگوی هویتی پدید آمده در خلال بحران های مختلف عبارتند از: 1. الگوی هویتی باستانی به دست آمده از بحران عقب ماندگی؛ 2- الگوی هویتی اسلامی ناشی از بحران انحطاط و گسست معرفت از اندیشه قدسی؛ 3. الگوی هویتی چندگانه منتج از بحران ایدئولوژی گرایی و انعطاف ناپذیر دانستن فرهنگ ها و تمدن ها؛ 4. الگوی ایران شهری متولد شده از بحران فراموشی جدال قدما و متأخرین و غوطه ور شدن در نزاع سنت و مدرنیته.

انحطاط، بحران، روشنفکری، سنت و مدرنیته، هویت