جهانبخش ثواقب - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان
غلامرضا ذوالفقاری - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه لرستان

روابط صفویه و شروانشاهان و وضعیت ایالت شروان در عصر صفو ی، یک ی از فصول مهم تار یخ صفویه را از بعد سیاسی – نظامی و در سطح داخلی و منطقهای تشکیل میدهد. ظهور اسماعیل اول درعرصه زورآزمایی سیاسی و حمله او به شروان در سال ۹۰۶ ق قدرت دولت محل ی شروان شاهی رامتزلزل کرد و رابطه مبتنی بر ستیزه و دشمنی دیرینه بین دو خاندان شروان-شاهی و صفوی در سالهای پایانی حکومت شاه اسماعیل به حالت مسالمتجویانه و انقیاد شروانشاهان از صفویه تغییر یافت. درتحولات پدید آمده در عرصه سیاسی با تشکیل دولت صفویه، شروانشاهان استقلال خود را از دست داده و خراجگزار صفویه شدند که این وضعیت در دهههای اولیه حکومت شاه تهماسب اول نیز ادامه یافت. سرانجام بهرغم شورشهای مکرر مدعیان شروانی و ورود نیروهای عثمانی، تاتاری و داغستا نیبه کشمکشهای موجود، صفویان توانستند شروان را از وضعیت انقیاد- خراجگزاری به حاکمیت قطعی خود درآورده و به حیات سیاسی شروانشاهان پایان دهند. در این مقاله، روابط صفویان با شروانشاهان در محدوده زمانی سالهای ۹۳۰ تا ۹۹۵ ق، از آغاز سلطنت شاه تهماسب اول تا به قدرت رسیدن شاه عباس اول صفوی، که از فراز و نشیب بسیار برخوردار بوده و عوامل مؤثر بر این روابط دوجانبه،موضع شروانیان در برابر حاکمیت صفویه و نقش نیروهای پیرامونی در منازعه صفو یان با شروا نیان،بررسی و تحلیل شده است

صفویه، شروانشاهان، تهماسب اول، محمد خدابنده