عبدالحسین کلانتری - دکترای جامعهشناسی و دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
علی وفقی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه تهران

شهرهای جهانی در متن اقتصاد جهانی به عنوان مکانهای پیوند دهنده شبکه اقتصاد جهانی عمل میکنند. یک شهر جهانی وجوه مختلفی دارد و هر کلانشهری که در سطح بین المللی یا جهانی در یکی از حوزههای اقتصاد، فرهنگ و سیاست بتواند تأثیرگذار باشد و به عنوان یک مرکز و قطب برتر در سطح منطقهای بزرگ را بر عهده گیرد، دارای منزلت شهر جهانی است. شهری که به عنوان امالقری جهان اسلام شناخته شود، ثبات و پایداری آن مساوی با پایداری اسلام و ضعف آن برابر با ضعف اسلام و شهرها و کشورهای اسلامی خواهد بود.در نوشته حاضر سعی میشود نسبت دو نقش شهر جهانی و امالقری بررسی شود و مشخص گردد که آیا تهران می تواند توأمان هم امالقری جهان اسلام باشد و هم به مثابه شهری جهانی عمل کند؟ و اصولا0 آیا دو نقش و کارکرد ام القرایی جهان اسلام و شهر جهانی با هم قابل جمع هستند؟ مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر جمعآوری دادهها، بر اساس جمعآوری اسنادی- کتابخانهای است.شهر تهران، نه تنها می تواند از لحاظ فرهنگی و سیاسی شهری جهانی بوده و در کنار آن ام القرای جهان اسلام باشد، بلکه امالقری شدن، خود این شهر را به عنوان شهری جهانی از لحاظ فرهنگی و سیاسی مطرح میکند. چرا که ام القری، مرکز و قطب برتر سیاسی و فرهنگی شهرها و کشورهای اسلامی بوده و در سطح این منطقه بزرگ بین المللی، به عنوان رهبری فرهنگی و سیاسی، کارکردهایی نظیر فرماندهی و کنترل را ایفا میکند.امالقرای جهان اسلام ، نمی تواند در زمینه اقتصادی با کارکرد شهرهای جهانی سرمایهداری انطباق کامل داشته باشد. لیکن امالقری بودن تهران، مانعی برای ایفای نقش شهر جهانی به لحاظ اقتصادی نیز نخواهد بود و با وجود محدودیتهایی نسبت به اقتصاد کاملا0 آزاد، توانایی ایفای نقش به عنوان گره و نقطه ثقل اقتصادی در منطقه را خواهد داشت.

شهرجهانی،ام القری، جهان اسلام، جامعهشناسی شهری، جهانیشدن