علیرضا سلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی زنجان
زهره ترابی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

حجاب، کلمه ای آشنا برای تمام ایران و جامعه مسلمان . بحث حجاب و رعایت آن از مسائل اساسی مورد سفارش اسلام است که بر مرد و زن و خصوصاً زنان واجب است. مقوله حجاب تنها محدود به پوشش ظاهر و لباس انسان نیست بلکه این حجاب به واسطه پوشش اعضای بدن از دیگران باعث شده تا این تفکر پوشش خود در معماری او نیز رسوخ کرده و باعث بوجود آمدن ارزش هایی در معماری سنتی شود. این حجاب در چند وجه در معماری ایرانی رعایت شده است، مانند: حجاب صوتی و بصری. حال باید به این مسئله برسیم که این حریم ها چگونه و با چه ترتیبی قرار می گرفتند که آسایش ساکنین و مصون ماندن آنها از نامحرمان را به دنبال داشت. بیشترین جایی که این ارزش ها خود را نشان می دهند خانه است. دوره حکومت قاجار آثار ارزشمندی در حوزه معماری مسکونی به جا مانده است، هر چند که در این دوره با ورود سبک های غیر ایرانی شاهد دگرگونی و کم توجهی به حریم ها هستیم به طوری که هر چه به دوره پهلوی نزدیک می شویم سبک غربی هر چه بیشتر خودنمایی می کند تا اینکه به خانه های بی هویت امروز می رسیم. در این مقاله حجاب در خانه های سنتی را با روش توصیفی - تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی مورد مطالعه قرار می دهیم و سلسله مراتب محرمیت و پوشیدگی خانه را در دوره قاجار تا معاصر را بررسی می کنیم.

حجاب در معماری، خانه های قاجار، مدرنیته، معماری معاصر