راضیه پیله وران - کارشناس هواشناسی استان لرستان
زهرا راستگو - کارشناس هواشناسی استان بوشهر
محمدناصر هاشمی - کارشناس هواشناسی استان لرستان

هدف این مقاله بررسی چگونگی شکل گیری پدیده گرد و غبار و همین طور ردیابی مسیرحرکت آن در مرکز ایران می باشد. روش تحقیق ترکیبی از بررسی های همدیدی- مدلی است. با توجه به شدت و تداوم گردوغبار، به طور موردی، روزهای 27 و 12 آوریل 2015 انتخاب گردیدند. سپس با بهره گیری از داده های شبکه بندی شده روزانه GFS، نقشه های ترکیبی تراز میانی جو و تاوایی نسبی، نقشه های ترکیبی متوسط فشار در سطح دریا - دما و بردار باد، نقشه های ترکیبی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 700 - امگا (pa/s) رطوبت نسبی و بردار باد و نقشه های خطوط هم سرعت باد در تراز 850 هکتوپاسکال توسط نرم افزار GRADS ترسیم گردید و مورد بررسی قرار گرفت. ردیابی مسیر ذرات در محیط مدل لاگرانژینی HYSPLIT از روش ردیابی پسگرد Backward در مقیاس زمانی 6 ساعته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهم ترین مشخصه وجود مراکز کم فشار با گردش پادساعتگردی هوا و همراهی آنها با ناوه هایی نسبتا عمیق که باعث مکش هوای بیابان های مرکزی ایران از جمله کویر لوت و دشت کویرگردیده و با بیشترین مقادیر منفی امگا در این مناطق صعود دینامیکی هوا و انتقال ذرات به استان هایی همچون اصفهان یزد و اراک رخ داده است . همچنین نتایج حاصل از مدل HYSPLIT نشان می دهد که دو مسیر برای انتقال ذرات گرد و غبار به مرکز ایران قابل تشخیص است: 1- مسیرانتقال ذرات از کویر لوت با جهت جنوب غربی- شمال غربی 2- مسیر انتقال ذرات از دشت کویر با جهت شرقی- غربی . مدل با نقشه های همدیدی همخوانی دارد.

ردیابی،گرد غبار، مدل لاگرانژینی HYSPLIT ، زبانه کم فشار، همدیدی