بشرا موسوی دولت آباد - سازمان آموزش و پرورش مازندران، بهشهر

در طول تاریخ حیات انسان تمایل ذاتی او به تغییر و ابداع از یک سو و رویارویی با تنگناها و نیازهای روز افزون زندگی از سوی دیگر، به تدریج او را با نیروی خلاق درونش آشنا و مانوس گردانید. نیرویی پویا و مولد که زندگی وی را به سرعت به سوی توسعه و تکامل به حرکت درآورد و سر منشاء شاهکارها، ابداعات و اختراعات او گردید. خلاقیت به معنای نو دیدن مظاهر جهان و نوآوری در عرصه مخلوقات عالم، توانمندی گسترده آدمیان است. انسان ها با این توانمندی زاده می شوند و اگر نیک بنگریم حتی ادراکات ساده آدمی نیز بدون خلاقیت محقق نمی گردد. مشاهده نوآوری و اختراعات ارزشمند و حیات بخش نوابغ و دانشمندان در قرن حاضر سبب شد جوامع به تدریج به عظمت و ارزش تفکر خلاق انسان و نقش آن در پیشرفت علوم و فناوری و توسعه فرهنگ پی ببرند. به این ترتیب تلاش برای کشف و ماهیت خلاقیت و راز پرورش آن آغاز شد. در جامعه روبه رشد و توسعه ما نیز توجه به این مسئله نقش حیاتی دارد. زیرا برای نایل شدن به پیشرفت های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی به لفراد مستعد و خلاق نیازمند هستیم و برای رسیدن به این مهم، باید فعالیت های گسترده و همه جانبه ای را در این زمینه آغاز کنیم. در این مقاله سعی شده ضمن ارائه تعاریفی از خلاقیت، نوآوری و تفکر خلاق از دیدگاه های مختلف روانشناسی، ویژگی های ذهنی، رفتاری و شخصیتی افراد خلاق و نوآور نیز مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش بعدی موانع خلاقیت از جنبه های فرهنگی، روانی و اجتماعی مورد بحث قرار می گیرد. در زمینه فنون و تکنیک های خلاقیت و نوآوری، شیوه های متنوعی مانند بارش مغزی حل خلاقانه مسئله (CPS)، ارتباط اجباری، تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. همچنین شیوه های کرابردی خلاقیت نیز مورد بررسی قرار می گیرد. و در پایان نتایج بحث طی چند بند ارائه می گردد.

خلاقیت، نوآوری، تفکر خلاق، حل خلاق مسئله، بارش مغزی