فرشاد زیوری - دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری پردیس دانشگاه فردوسی مشهد
محمدرحیم رهنما - استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد
محمد اجزاء شکوهی - دانشیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

وجود محیطی امن برای زندگی در کنار سایر نیازهای فیزیولوژیک انسان نظیر تغذیه، سرپناه، بهداشت ازضروریات و نیازهای اصلی انسان است به گونه ای که احساس ناامنی از محیط و نگرانی های ناشی از آن سایرفعالیت های وی را تحت الشعاع قرار داده و اگر استمرار یابد نوعی اختلال در فعالیت های انسانی را سببمی گردد (نظری، 522:1383)عواملی که محیط امن انسان را تهدید می کنند، می تواند تهدیدات ناشی از حوادث طبیعی مانند سیل، زمینلرزه، گردباد، طوفان، رعد و برق، آتش سوزی، یا انسان ساخت مانند تهاجمات دشمن، آشوب های داخلی و خارجی، باشد (پریزاد و همکاران 191:1389). آنچه مهم است توانایی آماده سازی شهرها برای کاهش خسارات ناشی از چنین تهدیداتی است که زمینه سازی و برنامه ریزی برای این آمادگی در عملیات پدافند غیرعامل قابل دستیابی خواهدبود (عزتیان، 2:1394) پدافند غیر عامل شامل مجموعه از اقداماتی است که بدون درگیری مستقیم، اثر تهدیدات محتمل در سکونتگاهها را کاهش می دهد. به همین سبب اقدامات پدافندغیرعامل بیشتر در حوزه ی اقدامات پیشگیرانه و اقدامات برای بازگرداندن اوضاع به حالت عادی قرارمی گیرد (محمودزاده و آراسته، 10:1390). در این خصوص مطالعات و طرحهای جامع شهر که جایگاه هر شهری را در حوزه نفوذ و مقیاس کلانشهربررسی می کند، ابزار سودمندی برای مطالعات برنامه ریزی پدافند غیرعامل به شمار می رود و می تواند نقشمهمی در کاهش اثرات ناشی از بحران ها داشته باشد.