گیتی قاسمی - دانشجوی کارشناسی ارشد میکروبیولوژی، گروه زیست شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
امیر آراسته - عضو هیئت علمی، گروه زیست شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت ،ایران

تجمع پتید بتا آمیلوئید (Aβ) در مغز، مشخصه اصلی بیماری آلزایمر (AD) است، و باعث استرس اکسایشی و مرگ عصبی می شود. این بیماری یکی از شایع ترین علل از دست دادن عملکرد ذهنی می باشد و روند تخریبی آن شامل اختلال تدریجی حافظه، قضاوت و مهارت های زبانی به علاوه تغییرات رفتاری می باشد. ترکیبات به دست آمده از برخی عصاره ی گیاهان دارویی دارای خواص ضد میکروبی و همچنین ضد آلزایمری بوده و به عنوان مواد ضد میکروبی در مقابل پاتوژن های بیماری زا عمل می کنند. این گیاهان اثرات بازدارندگی در مقابل باکتری های بیماری زا نشان می دهند. با در نشر گرفتن اثرات ضد میکروبی موثر عصاره های گیاهی، آنها قابل استفاده به عنوان جایگزین مواد شیمیایی ضد میکروبی و ضد آلزایمری در صنایع غذای و دارویی می باشند. در این مطالعه بررسی فعالیت های ضد میکروبی و ضد آلزایمری عصاره گیاهان بادرنجوبویه (Melissa officinalis) و ریحان ( Ocimum basilicum ) و همچنین مقایسه آنها با هم؛ علیه دو باکتری بیماری زا با نام های اشریشیاکلی و استافیلوکوکوس اورئوس با روش های مختلف در شرایط آزمایشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. اثرات ضد میکروبی روی اشریشیا کلی و استافیلوکوکوس اورئوس با استفاده از روش آنتی بیوگرام و ایجاد چاهک انجام شده و مقادیر MIC و MBC عصاره آبی و هیدرولیکی نیز تعیین گردید. عصاره آبی بادرنجبویه و ریحان در روش چاهک در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس هیچ گونه هاله ای تشکیل نداد و هاله عدم رشد کربوط به باکتری اشریشیاکلی به ترتیب و 4 و 3 میلی متر بوده است. همچنین قطر هاله عدم رشد در عصاره هیدرولیکی بادرنجبویه و ریحان در روش چاهک به ترتیب 20 و 19 میلی متر در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس را داشته و هاله عدم رشد مربوط به باکتری اشریشیا کلی به ترتیب 17 و16 میلی متر بوده است. نتایج MIC و MBC برای عصاره آبی بادرنجبویه در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به ترتیب 0/137 گرم بر میلی لیتر و 0/068 گرم بر میلی لیتر و برای عصاره ریحان به ترتیب 0/0397 گرم بر میلی لیتر و 0/198 گرم بر میلی لیتر بود. این نتایج برای عصاره بادرنجبویه در باکتری اشیریشیاکلی به ترتیب 0/068 گرم بر میلی لیتر و 0/068 گرم بر میلی لیتر و برای عصاره ریحان 0/198 گرم بر میلی لیتر و 0/198 گرم بر میلی لیتر بود. در بررسی اثرات ضد میکروبی گیاه بادرنجبویه و ریحان مشخص شد که فعالیت آنتی باکتریال روی باکتری گرم مثبت بیشتر از باکتری گرم منفی بوده و در کل عصاره هیدروالکلی دارای اثرات بازدارندگی بیشتری می باشد. روش چاهک نیز به علت نفوذپذیری بیشتر به مراتب کارایی بهتری نسبت به سایر روش ها دارد. در بررسی اثر ضد آلزایمری مشخص شد افزایش غلظت بادرنجبویه و ریحان ( تا 100 درصد )، از حضور رشته های آمیلوئدی کاسته و حداقل میزان جذب و تغییر مکان قرمز در روش جذب سنجی مرئی کنگورد مشاهده شد. کاهش میزان تولید رشته های آمیلوئید، تأییدی بر خاصیت ضد آلزایمری بادرنجبویه و ریحان دارد. حضور ماده موثر حضور ماده موثره استراگول نیز تا 89% برای گیاه ماده موثره پیرولیدون نیز تا 90% برای گیاه بادرنجبویه با استفاده از روش طیف سنجی جرمی (GC-Mass) مورد تأیید قرار گرفت. به طور کلی نسبت به سایر داروهای سنتزی می باشند و می توانند به عنوان یکی از داروهای مفید برای کاهش اثرات آلزایمر در انسان مورد استفاده قرار گیرد.

عصاره بادرنجبویه، عصاره ریحان، اثرات ضد آلزایمری،اثرات ضد میکروبی