سیدهادی عربی - دانشیار گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
محسن رضایی صدرآبادی - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)-
رضا طاهرنیا - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)-

بهره برداری صحیح و مناسب از منابع طبیعی یکی از مسایل مهم در نظام اقتصادی اسلام می باشد که مورد توجه مکاتب مختلف اقتصادی هم قرار گرفته است. در این میان اکثر منابع طبیعی براساس احکام شرع مقدس جزء انفال محسوب شده و در ملک امام و حاکم شرع قرار می گیرند. لذا باتوجه به جامعیت دین مبین اسلام، بهره برداری از آنان باید براساس معیارها و ضوابط مورد نظر شرع اسلام باشد. از سوی دیگر این منابع امانت نسل های بعدی در نزد ما می باشند و بهره برداری از آنان براساس اصول و معیارهای اسلامی عدالت محور حایز اهمیت می باشد. در این اثنا با بررسی ها مشخص می شود که اکثر مطالعات انجام شده توسط اندیشمندان داخلی و خارجی، در زمینه توزیع منابع و درآمدهای حاصله از منابع طبیعی بوده است و مساله بهره برداری کمتر مورد توجه قرار گرفته و همچنین به بهره برداری از منابع تجدیدناپذیر بیشتر از منابع طبیعی تجدیدپذیر توجه شده است. همچنین در بین مطالعات اسلامی تحقیق همه جانبه در زمینه دسته بندی کامل اصول و معیارهای مورد توجه شرع اسلام در بهره برداری از منابع طبیعی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر نشده است. لذا در این تحقیق سعی شده با بررسی کلیه مطالعات صورت گرفته در حوزه اصول و معیارهای بهره برداری عدالت محور یک چارچوب جامع و کامل در مورد اصول و معیارهای مورد نظر شرع مقدس اسلام در زمینه بهره برداری منابع طبیعی بیان شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به آیات، روایات و سیره معصومین (ع)، 5 اصل کلی و حاکم بر بهره برداری از منابع طبیعی اعم از تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر وجود دارد که مهم ترین آن، اصل عدالت می باشد و در تحقق بهره برداری عدالت محور معیارهایی وجود دارد که با توجه به تقسیمات عدالت به درون نسلی و بین نسلی و منابع طبیعی به تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر متفاوت و قابل تقسیم بندی خواهد بود

انفال، منابع طبیعی، بهره برداری، عدالت درون نسلی، عدالت بین نسلی