شکراله زارع - استادیار، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژیوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود؛
غلامرضا شمسی - کارشناسارشد مکانیک سنگ، معاونت فنی مهندسین مشاور ساحل؛
قاسم ستاری - کارشناسارشد مهندسی استخراج معدن، قرب قایم، معاونت فنی و مهندسی،
عماد خراسانی - دانشجوی دکترای مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران؛

ایجاد بسیاری از زیرساختهای موردنیازجامعه مانند مترو به دانش و صنعت تونلسازی کشوروابسته است. حوزه تونلسازی، تمامی مراحل مربوط به احداث انواع تونلها شامل مطالعه، ساخت، نگهداری و بهرهبرداری آنها را در بر میگیرد.طرح دوره پنجم ممیزی توسعه علوم در حوزه دانش وصنعت تونل با همکاری انجمن تونل ایران و معاونت علمی و فنآوری ریاستجمهوری و مشارکت کارشناسان و متخصصین تونل کشور انجام شد و مورد تصویب قرار گرفت. در این مقاله، خلاصه طرح مذکور جهت بهرهبرداری و برنامهریزی دستاندرکاران صنعت تونل ارایه شده است تا باشناسایی چالشها و کاستیهای موجود، زمینه پیشرفتهای بیشتر در آینده فراهم شود. در این راستا اطلاعات گردآوری شده و سپس شاخصهایکمی همچون تعداد مقالات و همایشها و در ادامه شاخصهای کیفی و تخصصی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای مطالعات تطبیقی، سه کشور مصر، ترکیه و استرالیا انتخاب شدهاند.نتایج این مطالعه نشان میدهد که حوزه دانش تونل در ایران شرایط بهتری نسبت به کشور مصر و دارای وضعیت نسبتا مطلوبی در مقایسه با کشورهای ترکیه و استرالیا است. به عنوان مثال با توجه به راهاندازی رشته تخصصی تونل و فضاهای زیرزمینی در دانشگاههای کشور، ایران در بینکشورهای مورد مقایسه وضعیت مناسبی از لحاظ دانشجو و عضو هییت علمی در این حوزه دارد. از طرفی مراکز تحقیقاتی در زمینه تونلسازی در کشور وجود ندارد، درصورتیکه کشورهای ترکیه و استرالیا با احتساب دانشگاهها به ترتیب دارای 10 و 14 مرکز تخصصی هستند. از لحاظ شاخصهای تخصصی ایران با داشتن حدود 850 کیلومتر تونل و رکورد حفاری مکانیزه 1100 متر در ماه وضعیت مطلوبی در بین کشورهاینامبرده دارد. از جمله پیشنهادات اجرایی اینکه تونل و فضاهای زیرزمینی به عنوان یک بخش ساختمانی ایمن در سیاستگذاریهای زیر ساخت تلقی شود تا بتوان با پیشبینی ردیفهای بودجه اختصاصی برای توسعه مراکز پژوهشی تخصصی و موقعیت یابی مناسب برای این حوزه در پارکهای علم و فناوری و ایجاد رسته تونل و فضاهای زیرزمینی در معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور شاهد رشد و شکوفایی این بخش باشیم.

دانش و صنعت تونل؛ طرح ممیزی تونل؛ مطالعات تطبیقی؛ شاخصهای کمی؛ شاخصهای کیفی