نادر عباسی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
رضا بهراملو - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
محمد موحدان - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
مجید کرامتی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

مطالعات و بررسی ها ی انجام شده در خصوص وضعیت بهره برداری از شبکه ها ی آبیاری و زهکش ی نشان می دهند که اغلب شبکه ها ی در حال بهره بردار ی که عمدتاً با صرف وقت و هزینه های زیاد احداث شده اند، در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره برداری با مسائل و مشکلات عدیده ای روبرو هستند . از طرف د یگر با توجه به کمبود آب و نیاز کشور به افزا یش بهره وری استفاده از آب و نیاز به توسعه ا ین گونه شبکه ها و توجه جدی و قابل ملاحظه ا ی که در برنامه ها ی توسعه ا ی کشور به مسائل کلی شبکه ها ی آبیاری و زهکشی گردیده، لزوم بررسی جامع و تدوین برنامه راهبردی در ا ین خصوص ضروری به نظرمی رسید. در این راستا مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی با توجه به وظا یف حاکمیتی خود با مشارکت مستقیم گروههای ذینفع اقدام به تدوین برنامه راهبردی اصلاح و بهینه سازی شبکه های آبیاری و زهکشی نمود. به منظور انجام این مهم ابتدا اقدام به تشکیل دبیرخانه و کمیته اصلی برنامه ریزی متشکل از صاحب نظران و دست اندرکاران دستگاههای مختلف آموزش ی، اجرائی و تحقیقاتی کشور گردید. با توجه به لزوم جامع نگری در تدو ین برنامه ها ی راهبردی، اعضای کمیته اصل ی برنامه ریزی ا زمیان متخصصین و کارشناسان خبره دستگاهها ی ذ یربط شامل بخش های اجرائی و تحقیقاتی وزارتین نیرو و جهاد کشاورز ی،دانشگاهها، جامعه مهندسین مشاور و پیمانکاران امور آبیاری و زهکشی انتخاب گردید. پس از تشکیل کمیته اصلی و معرفی اهداف، شرح وظا یف کمیته ها و متدولوژی تدوین برنامه، کل مسائل شبکه ها به 4 موضوع محوری شامل؛ سازه و ساخت، زهکشی و محیط زیست، مواد و مصالح و مسائل مدیریتی تقسیم و به تبع آن چهار کمیته تخصصی برای هر یک از موضوعات محوری یاد شده تشکیل گردید.سپس مراحل اجرائی برنامه که مشتمل بر شناخت وضع موجود، تعیین مسائل و مشکلات موجود، بررسی و تحلیل اقدامات وتحقیقات انجام گرفته ، تبیین اهداف و ارائه راهبردها ی اجرائی و تحقیقاتی بود، به تفکیک موضوعات محوری یاد شده، انجام گردید.موارد مطرح شده در کارگروهها ی تخصصی، در جلسات کمیته اصلی مورد بحث و بررسی، تلفیق و و یرایش قرار گرفت . بر اساس مجموعه بررسی های انجام شده ، نمودار درختی مسائل به تفکیک موضوعات محوری ترسیم گردید که بر این اساس تعداد 134مسئله در خصوص سازه و ساخت، 89 مسئله در زمینه زهکشی و محیط زیست، 93 مسئله در رابطه با مواد و مصالح و 213 مسئله در سطوح مختلف مسائل مدیریتی مشخص گردید. همچنین بر اساس تحلیل های صورت گرفته مشخص گردید برخی از مسائل با انجام اقدامات اجرائی قابل کنترل و حل می باشند و برخی دیگر نیازمند انجام تحقیقات کاربردی و یا بنیادی است . لذا پس از تبیین اهداف برنامه با توجه به الزامات قانونی و برنامه های توسعه ای کشور، راهبردها ی اجرائی و تحقیقاتی متناسب با مسائل واهداف تبیین شده ارائه گردید.

مشکلات شبکه های آبیاری و زهکشی، برنامه راهبردی، اصلاح و بهینه سازی شبکه ها،