جواد سرحدی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، جیرفت، ایران

کنجد گیاهی روغنی است که آب و هوای گرمسیری را ترجیح می دهد. روغن کنجد از مرغوب ترین روغن های خوراکی می باشد. اهمیت تحقیق روی دانه های روغنی وقتی مشخص می گردد که بدانیم بیش از 90 %روغن کشور وارداتی است. مناطق جنوبی کشور از جمله منطقه جیرفت و کهنوج یکی از مناطق مستعد تولید این محصول می باشد. شرایط خشکسالی و کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه خشک است. لذا با توجه به اهمیت تولید کنجد و مصرف بهینه آب در شرایط خشکسالی به منظور تعیین بهترین دور آبیاری برای تولید اقتصادی عملکرد کنجد در منطقه جیرفت آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار در سه تکرار از تیرماه 89 ،بمدت دو سال به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش تیمارهای دور آبیاری با استفاده از تبخیر تجمعی شامل تیمار یک: دور آبیاری براساس عرف زارع، تیمار دو: دور آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر تجمعی، تیمار سه: دور آبیاری پس از 120 میلیمتر تبخیر، تیمار چهار: دور آبیاری پس از 150 میلیمتر تبخیر، تیمار پنج: دور آبیاری پس از 180 میلیمتر، تیمار شش: دور آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر قبل از ظهور گل و دور آبیاری پس از 180 میلیمتر تبخیر بعد از ظهور گل و تیمار هفت: دور آبیاری پس از 180 میلیمتر تبخیر قبل از ظهور گل و دور آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر بعد از ظهور گل بودند. پس از برداشت، مقدار عملکرد و اجزاء عملکرد اندازهگیری شد. نتایج نشان داد بین تیمارها تفاوت معنیداری از نظر تاثیر آنها بر عملکرد و اجزاء عملکرد وجود داشت. با افزایش فاصله بین آبیاری ها عملکرد، اجزای عملکرد و رشد گیاه کاهش یافت. به طوری که بیشترین مقدار این پارامترها از تیمار 2 به دست آمد. در هر صورت بهترین تیمار در این آزمایش تیمار شماره 7 بود که با توجه به شرایط خشکسالی شدید حاکم بر منطقه علاوه بر صرفه جویی ha/m3 1000 توانست بعد از تیمار شماره 2 عملکرد قابل ملاحظه ای را هم تولید نماید به طوریکه تفاوت عملکرد در این دو تیمار تنها ha/kg 100 بود.

تبخیر، خشکسالی، دور آبیاری، کنجد، عملکرد