آرین رجبی چالکیاسری - کارشناس ارشد مهندسی عمران سازه های هیدرولیکی
ناصر سلمان بیگی - عضو هیات علمی دانشکده عمران دانشگاه آزاد واحد ابهر
ریحانه نوروز - دانشجوی دکتری مهندسی عمران سازه های هیدورلیکی دانشگاه تهران

سیل یک پدیده طبیعی است که در هنگام بروز مانند هر بلای طبیعی دیگری دارای آثار تخریبی غیرقابل اجتناب است. درسال های گذشته حدود 70 % اعتبارات سالانه طرح کاهش اثرات بلایای طبیعی و ستاد حوادث غیرمترقبه صرف جبران خساراتناشی از سیل شده است. پدیده سیل علیرغم همه پیچیدگی هایش قابل بررسی بوده و می توان در جهت مهار و کاهش خساراتآن و حتی بهره برداری اقتصادی از سیل راه حل های مناسبی جستجو کرد. گستره سیل حاصل از دبی مورد نظر معمولا با انجاممحاسبات هیدرولیک رودخانه و از طریق مدل های ریاضی انجام می گیرد. دشت های سیلابی به دلیل وجود منابع مختلف ازاهمیت زیادی برخوردارند و همواره مورد توجه جوامع بشری قرار گرفته اند. در سال های اخیر رشد شهرهایی که در حاشیهرودخانه قرار دارد رو به فزونی گذاشته است. رشد روزافزون جمعیت و عدم توجه به ظرفیت های محیط و استفاده نامناسب ازمنابع، باعث گسترش خسارات به جوامع مذکور شده و همین مسیله لزوم اعمال مدیریت در سیلاب دشت ها را آشکار می سازد.اولین گام در طرح های مدیریتی سیلاب و دشت های سیلابی تهیه نقشه پهنه بندی سیل است. در مطالعه حاضر به منظور بررسیرفتار سیلاب و نحوه گسترش آن در بازهای از رودخانه شلمان رود در استان گیلان از مدل هیدرولیکی HEC-RAS استفادهگردید. بدین منظور با برداشت مقاطع عرضی رودخانه پهنههای سیلابی مربوط به سیلاب هایی با دوره بازگشتهای 25 ، 50 و100 سال با استفاده از HEC-RAS نمایش داده شده است. نتایج مطالعه حاضر نحوه گسترش پهنه های سیلابی در بازه موردمطالعه را به خوبی نشان میدهد. در انتها روش هایی برای ساماندهی رودخانه شلمان رود ارایه شده است.

شبیه سازی سیلاب، HEC-RAS ، پهنه بندی سیل، مدل عددی، خسارات سیل، ساماندهی رودخانه، اقدامات سازه ای، اقدامات غیرسازه ای