شاهین واعظی - استادیاران بخش تحقیقات ژنتیک و بانک ژن گیاهی ملی ایران وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر
رقیه چراغ افروز - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
احمد عباسی مقدم - استادیاران بخش تحقیقات ژنتیک و بانک ژن گیاهی ملی ایران وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر

تنوع ژنتیکی موجود برای صفات در لوبیا میتواند در برنامههای بهنژادی آن و انتخاب ژنوتیپهای با صفات زراعی مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی و کیفیت دانه و تعیین روابط میان عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی، تعداد 52نمونه لوبیا (vulgaris Phaseolus (در مزرعه تحقیقاتی بانکژن گیاهی ملیایران در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهالوبذرکرج در سال1390 مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار انجام پذیرفت. صفات مورد مطالعه مطابق دستورالعمل موسسه بینالمللی ذخایرتوارثی گیاهی، اندازهگیری شدند. نتایج آمار توصیفی صفات نشان داد که تنوع قابلملاحظهای در ارتباط با صفات تعداد گره در ساقه اصلی، وزن100دانه، تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته وجود دارد. دامنه تغییرات برای صفات تعداددانه در بوته، وزن100دانه، تعداد روز تا رسیدگی و عملکرد بذر تکبوته بهترتیب برابر با 32 تا150دانه، 8/14 تا 22/74گرم، 46 تا 96روز و 2/11 تا 1/55گرم برآورد گردید. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی نیز برای صفات تعداد گره در ساقه اصلی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن100دانه و عملکرد بذر تکبوته بالا بود. همچنین وراثتپذیریعمومی بالا (بین 8/62 تا 9/82درصد) برای کلیه صفات بهجز تعداد روز تا گلدهی (3/22درصد) و تعداد روز تا غلافدهی (9/7درصد) مشاهده شد. تجزیه خوشهای نیز ژنوتیپها را به سه گروه تقسیم نمود که دو گروه دارای بیشترین عملکردبذر تکبوته بودند. در میان صفات کیفی حداکثر تنوع برای وضعیت نخ غلاف و حداقل آن برای انحنای نوک غلاف مشاهده شد. نتایج همبستگیهای ساده، رگرسیون چندگانه و تجزیه علیت نشان داد که صفات غلاف در بوته، وزن100دانه و تعداد بذر در بوته بهعنوان اجزای عملکرد بیشترین تاثیر را بر عملکرد بذر تکبوته دارا بودند. در تجزیه به مولفههای اصلی، چهار مولفه حدود 60/67درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه کردند.

تنوع ژنتیکی، لوبیا، صفات مورفولوژیکی، وراثتپذیری، صفات زراعی، همبستگی بین صفات، تجزیه و تحلیل چندمتغیره