قدریه محمودی - دانشجوی دکتری رشته شناسایی و مبارزه با علفهای هرز
علی قنبری - استادیارگروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی اصغر محمدآبادی - مربی گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

تنوع، غالبیت و میزان پایداری علفهای هرز از جمله مهمترین خصوصیات اکولوژیکی مورد مطالعه در سیستمهای زراعی بوده که به میزان زیادی تحت تاثیر عوامل مدیریتی از جمله تراکم کاشت گیاه زراعی قرار میگیرند. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح پیمایشی با 4 سطح تراکم (5 ،6 ،7 و 9بوته در متر مربع) و 4 سطح کنترل علفهای هرز (کنترل کامل، عدم کنترل، کنترل باریک برگها و کنترل پهن برگان) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت. نمونهبرداری از علفهای هرز مزرعه در سه مرحله ابتدا و انتهای دوره بحرانی کنترل علفهای هرز وزمان برداشت انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تراکم بر روی تنوع گونهای علف هرز معنی دار بود، بطوریکه مقدار شاخص تنوع شانون و سیمپسون در تراکم 9 بوته در متر مربع کمترین (بترتیب 39/0 ،45/0 (و در تراکم 5 بوته در متر مربع بیشترین مقدار (84/0 (را نشان داد. همچنین نتایجنشان داد که بیشترین میزان پایداری در تراکم 9 بوته در متر مربع مشاهده شد که در ابتدای فصل رشد در پیچک و سوروف، سپس با گذشت زمان در تاجریزی و در مرحله آخر نمونه برداری در تاج خروس دیده شد. محاسبه شاخص غالبیت نشان داد که میزان غالبیت در کل جامعه در تراکم 9 بوته درمتر مربع نسبت به سایر تراکمها بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد و با کاهش تراکم، میزان غالبیت کل نیز دچار کاهش شد. بر اساس نتایج این مطالعه یک رابطه خطی بین گونه و مساحت به دست آمد که بر اساس ضرایب این رابطه، میزان تنوع آلفا و بتا به ترتیب 4 گونه (534/0 در واحد سطح) و دو گونه (29/0 در واحد سطح) محاسبه شد. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که با افزایش تراکم ذرت از میزان تنوع گونهای علفهای هرز کاسته شده و بنابراین افزایش تراکم در محدوده قابل قبول کمک شایانی در مدیریت پایدار علفهای هرز خواهد نمود.

تنوع گونهای، شاخص شانون، شاخص سیمپسون، شاخص مارگالف، غالبیت، ضریب پایداری