راهله رهباریان - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
رمضانعلی خاوری نژاد - استاد و استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران
علی گنجعلی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
عبدالرضا باقری - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر جوانه زنی، سبز شدن و رشد گیاهچه های نخود، دو ژنوتیپ متحمل به خشکی شامل 392MCC و877MCC و دو ژنوتیپ حساس به خشکی شامل 68 MCCو448MCC مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش اول بذرها در سه سطح تنش خشکی شامل پتانسیل های آب 4/0- ، 8/0- و 2/1- مگاپاسکال به همراه شاهد، در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد در اتاقک کشت با چهار تکرار کشت شدند. نتایج نشان داد که سرعت و درصد جوانه زنی، طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه ژنوتیپ ها با افزایش شدت تنش خشکی کاهش معنی داری یافت. در همه سطوح تنش خشکی، در ژنوتیپ های 392MCC و 68MCC بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی و افزایش طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه و در ژنوتیپ 877MCC پایین ترین درصد و سرعت جوانه زنی مشاهده شد. در ژنوتیپ 877MCC طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه بیشتر از ژنوتیپ 448MCC کاهش یافت. در آزمایش دوم، صفات مورفولوژیکی گیاهچه ها در دو شرایط بدون تنش (75 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی (25 درصد ظرفیت زراعی) مورد بررسی قرار گرفتند. کاهش طول ساقه، ریشه و وزن خشک ساقه در شرایط تنش خشکی در ژنوتیپ های 877MCC و 448MCC بیشتر از ژنوتیپ های 392 MCCو 68MCC بود. بر اساس این نتایج، برغم اینکه ژنوتیپ 68 MCC بر اساس عملکرد به عنوان یک ژنوتیپ حساس به خشکی معرفی شده است، به نظر می رسد این ژنوتیپ در مراحل اولیه رشد رویشی از تحمل به خشکی نسبتا مناسبی برخوردار است. ژنوتیپ 392MCC نیز نسبت به ژنوتیپ های دیگر، در مرحله جوانه زنی و گیاهچه ای، از تحمل بیشتری نسبت به تنش خشکی برخوردار بود.

سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی، پتانسیل آب، مرحله گیاهچه ای