مرتضی گلدانی - دانشیاردانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سارا بخشایی - دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - استادگروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

علف های هرز از جمله عوامل محدودکننده تولید محصولات زراعی محسوب می شوند. بنابراین شناخت دقیق نوع رقابت اندام هوایی، ریشه علف های هرز و مطالعه اثرات تداخلی آن ها با گیاه زراعی حایز اهمیت می باشد. این مطالعه به منظور بررسی اثرات رقابت اندام های هوایی و زمینی علف هرز تاجریزی (Solanum nigrum)، بر عملکرد گیاه زراعی ماش (Vigna radiate L.) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمار های این آزمایش شامل سه تراکم تاجریزی 2، 4 و 6 بوته در متر مربع و سه وضعیت رقابتی جداسازی ریشه، جداسازی اندام هوایی و عدم جداسازی ریشه و اندام هوایی و تیمار شاهد (بدون علف هرز) اجرا شد. در این آزمایش تراکم گیاه ماش برای تمام تیمارها 30 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن شاخه های جانبی، وزن دانه درتک بوته، عملکرد دانه در متر مربع ، عملکرد بیولوژیک در متر مربع و شاخص برداشت بین تراکم های مختلف علف های هرز تفاوت معنی داری (05/0≥p) داشت به طوریکه با افزایش تراکم علف هرز تاجریزی ارتفاع بوته، تعداد غلاف و تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت گیاه ماش کاهش یافت. بین تراکم دو و چهار بوته علف هرز در متر مربع در اکثر صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار حاصل نشد، ولی نسبت به تراکم شش بوته در متر مربع اختلاف معنی داری بدست آمد. در این آزمایش با افزایش تراکم علف هرز تاج ریزی تاثیر رقابت ناشی از ریشه بر عملکرد و اجزاء عملکرد ماش نسبت به سایر تیمارهای رقابتی کمتر شد. همچنین در رقابت توام اندام هوایی و ریشه نسبت به هر کدام از رقابت های اندام هوایی و ریشه به صورت جداگانه، کاهش عملکرد دانه ماش در اکثر صفات مورد ارزیابی بیشتر بود. به طوریکه در تراکم دو بوته در متر مربع علف هرز تاجریزی، در رقابت توام اندام هوایی و ریشه، ارتفاع بوته 38/11سانتی متر از تیمار رقابت ریشه و 34/11 سانتی متر از تیمار رقابت اندام هوایی در همان تراکم علف هرز کمتر بود.

حبوبات، علف هرز، تداخل، تراکم گیاه