امید ایزانلو - استادیار زبان و ادبیات عربی. دانشگاه کوثر بجنورد

ابن الکیزانی، عارف و صوفی مصری قرن پنج هجری است. او به عنوان فقیه و عارف برشعر نیز دستی داشته که یا در وعظ و ارشاد است و یا در عشق و عرفان، اما فقط تعداداندکی از اشعار او برجای مانده است. از آنجایی که شعر یکی از راه های بیان حقایق بیانناپذیر عرفانی است، سعی شده است در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، چگونگی بهره گیری ابن الکیزانی از استعاره در بیان حقایق عرفانی مورد بررسی قرار گیردزیرا استعاره به واسطه ی یکی نشان دادن مشبه و مشبه به، به خوبی می تواند وظیفه یعینیت بخشی به نامحسوسات را انجام دهد. ابن الکیزانی استعاره را معیاری قرار میدهدتا از عشق سخن به میان آورد. عشقی که از زمین، دوری و هجران و رنج های مادی آغازمی شود تا به عشق الهی و حقیقی می رسد. عشق از مهمترین عناصر و عالی ترین مقاماتدر عرفان بوده و بر دو نوع است؛ حقیقی و مجازی. غزل عاشقانه که در عشق الهیسروده می شود در ابتدا به صورت عشق بشری و سخن از اوصاف و اخلاقیات انسانی بودهکه دارای نوعی عواطف روحانی است، سپس تطور می یابد تا به آخرین درجه عشق کههمان عشق الهی است می رسد. استعاره صنعتی است برای بیان تطور این عشق است ازفرش تا عرش.

ابن الکیزانی، عشق، عرفان، استعاره