امیرحسین حلبیان - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
منصوره دایمی - دانشجوی کارشناسی رشته آب و هواشناسی دانشگاه پیام نور

از چهل بلای طبیعی که در کشورهای جهان وجود دارد، 31 مورد آن در ایران اتفاق افتاده است که خشکسالی به دلیل گستردگی و تبعات کوتاه مدت و بلند مدت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، از مهمترین آنها محسوب می شود. خشکسالی بر خلاف سایر بلایا به آرامی آغاز شده، پیشروی نموده و موجب نابودی منابع می شود. خشکسالی را در یک دوره زمانی با هوای نامعمول خشک که به حد کافی با فقدان آب به علت عدم تعادل هیدرولوژیک روبروست تعریف می کنند. در خشکسالی چهار ویژگی عمده مورد مطالعه قرار می گیرد که عبارتند از: شدت، مدت، فراوانی و گستره خشکسالی . در این پژوهش هدف پهنه بندی شدت خشکسالی در دوره های زمانی 3 و 6و 9و 12 و 18 و 24 و 48 ماهه در حوضه جراحی زهره است که در جنوب غربی کشور واقع شده است. به این منظور ابتدا ایستگاه های مورد مطالعه در حوضه گردآوری گردید. از شاخص بارش استاندارد شده بارش SPI بعنوان شاخص منتخب جهت پایش خشکسالی در ایستگاه های واقع در داخل حوضه با طول دوره آماری مشترک در تمامی ایستگاه ها استفاده گردید. باتوجه به نتایجی که در ایستگاه های مورد مطالعه حاصل شد، پهنه های متفاوتی بر اساس مقیاس های زمانی مختلف در سطح حوضه مشاهده می شود، به گونه ای که شدیدترین خشکسالی ها در بخش های غربی حوضه دیده می شود و هرچه به سمت شرق حوضه حرکت کنیم از میزان خشکسالی ها کاسته می شود که میزان خشکسالی خفیفی را نشان می دهد. بنابراین می توان گفت که شاخص SPI از نظر زمانی و مکانی در دوره های مختلف توانایی پهنه بندی خشکسالی را در سطح حوضه جراحی زهره داراست.

خشکسالی، الگوی زمانی، پهنه بندی، حوضه آبریز جراحی زهره، شاخص خشکسالی SPI