علی فرنام - استادیار گروه روان شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان/ ایران
بتول زادمهر - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

اعتیاد اختلالی مزمن و بازگشت کننده است که سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی بشر را تهدید می کند. با بررسی عواملی نظیر مهارت های مقابله ای، خودکنترلی و اختلال های روانی می توان احتمال بازگشت را پیش بینی کرد. هدف از انجام پژوهش بررسی نقش خودکنترلی در تنیدگی و مقایسه ی آن در افراد وابسته به مواد مخدر صنعتی و سنتی دارای بازگشت بود.روش پژوهش توصیفی از نوع علی مقایسه ای و پیش بین بود. نمونه مورد مطالعه 240 نفر وابسته به مواد صنعتی و سنتی (هر گروه 120 نفر) بود که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی خودکنترلی گراسمیک (1993) و مقیاس تنیدگی میمورا و گریفث (2004) استفاده شد. روش های تحلیل داده ها، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام و تحلیل واریانس چند متغیره بود.نتایج نشان داد که از ابعاد خودکنترلی؛ خطرپذیری، شتابزدگی، ترجیح فعالیت های جسمانی و خودمحوری پیش بینی کننده تنیدگی مثبت و هم چنین خشم و شتابزدگی پیش بینی کننده تنیدگی منفی در افراد وابسته به مواد مخدر صنعتی و سنتی دارای بازگشت است. نتایج آزمون تحلیل واریانس چند متغیره نیز نشان داد که خودکنترلی و تنیدگی در دو گروه تفاوت معناداری داشت و افراد وابسته به مواد صنعتی خودکنترلی کمتر و تنیدگی بیشتری داشتند.توجه درمانگران اعتیاد به ابعاد خود کنترلی باعث می شود افراد وابسته به مواد مخدر صنعتی و سنتی تنیدگی کمتری را تجربه نمایند. به عبارتی ارتقای سطح خودکنترلی با پیشگیری از بازگشت رابطه دارد.

خودکنترلی، تنیدگی، مواد صنعتی و سنتی، بازگشت