محمد حسین زاده - دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد واحد قم
سعید فراهانی فرد - دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه قم

با توجه به تاثیر فزایندهی فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در رشد اقتصادی، از اواخر دهه 1990 تمایل روزافزونی برای سرمایهگذای در زمینه این فناوری دیده میشود. تعمیق سرمایه، پیشرفت فناوری و کیفیت نیروی کار از جمله کانالهایی هستند که میتواند به اثرگذاری فاوا بر رشد اقتصادی کمک کنند. در این مقاله ، با استفاده از دادههای پانل، نقش و تاثیر فاوا در رشد بهرهوری عوامل تولید در صنایع مختلف کشور مورد مطالعه قرار گرفتهاند. بررسی دادهها نشان میدهد که در سبد سرمایهگذاری در صنایع کشور، بیشترین میانگین به سهم سرمایهگذاری در ماشینآلات از کل سرمایهگذاری صنعت؛ و کمترین میانگین به سهم سرمایهگذاری فاوا از کل سرمایهگذاری در صنعت اختصاص داردکه بیانگر کمتوجهی سرمایهگذاران به فاوا در صنایع کشور است. نتایج آزمون لیمر نشان داد که روش دادههای تلفیقی (پانل) روش مناسبی برای برآورد مدل اقتصادسنجی مورد نظر است. بهعلاوه، نتایج آزمون هاسمن نیز نشان دادند که برای برآورد الگوی تجربی باید از الگوی اثرات ثابت استفاده کرد.در رابطهی اقتصادسنجی پیشنهادی که نرخ رشد بهرهوری عوامل تولید به عنوان متغیر وابسته در آن لحاظ شده بود، ضریب سهم سرمایهگذاری در فاوا از کل سرمایهگذاری در صنایع مختلف، حدود 02/0 ، ضریب متغیر نسبت صادرات به ارزش افزودهی صنعت، حدود 04/0 ،ضریب متغیر سهم سرمایهگذاری در ماشینآلات در کل سرمایهگذاری، حدود 11/0 ، و ضریب متغیر نسبت نیروی کار آموزشدیده و ماهر به کل نیروی کار فعال در صنعت که در واقع، نمایانگر سرمایهی انسانی هر صنعت، حدود 34/0 برآورد شده است. بنابراین میتوان نتیجه گیری کرد که تمامی متغیرها بر بهرهوری صنعت تاثیر مثبتی دارند و در این بین سرمایهی انسانی بیشترین نقش را ایفا میکند.

فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهرهوری کل عوامل تولید، رشد اقتصادی، دادههای تلفیقی