زینب کرکه آبادی - عضو هییت علمی و استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان
تحسین ربیعی نژاد - دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان

ملل شرق با توجه به قدمتشان دارای گنجینه های ارزشمندی از تمدن بشری هستند و شهر نیز به عنوان یکی از این آثار و در واقع مهد آثار مختلف تمدن در این جوامع مطرح است. کشور ایران نیز با سابقه طولانی تمدن، از این آثار بی بهره نبوده است. شهرهای دوران باستان در ایران به دلایل نظامی، مذهبی و یا اهمیت اقتصادی بنا می شدند. با وجود اینکه قبل از ساسانیان مسیله شهر و شهرنشینی وجود داشته است ولی بیشتر شهرهای دوران باستان در زمان ساسانیان به وجود آمده است. در دوره پس از اسلام ویژگی های شهرسازی نسبی ایران با خصوصیات مذهبی و اسلامی درهم آمیخته و تکامل یافت. شهر و توسعه شهری در میان ایرانیان چه در دوران باستان و چه در دوره های پس از آن همواره یک ضرورت بوده است. برهمین اساس باید علل گرایش ایرانیان به شهرها و به تبع آن توسعه آنها را تا اندازه زیادی ناشی از شرایط و ویژگی های دوره های تاریخی حاکم بر سرزمین ایران دانست. این مقاله با هدف بررسی روند شکل گیری طرح های توسعه شهری با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی ویژگی های دوره های مختلف حاکم بر ایران از زان باستان تا پیش از انقلاب اسلامی، درصدد می باشد تا از آن به عنوان راهبردی در جهت رسیدن به روند تحولات طرح های توسعه شهری در ایران گام بردارد و در نهایت راهکارهای استراتژیکی- اجرایی جهت تهیه طرح های توسعه شهری ارایه شده است.نتایج نشان داد تغییرات مبانی نظری تهیه طرح های شهری در ایران عمدتا تغییرات محتوایی نبوده است. همچنین به لحاظ اجرایی نیز در مجموع وضعیت مناسبی در این خصوص وجود نداشته است.

ایران، شهر، طرح های توسعه شهری، طرح جامع، طرح تفصیلی