اسماعیل رضایی چیانه - دانشجوی دوره دکتری اکوفیزیولوژی گیاهی دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سعید زهتاب سلماسی - استاد گروه ، اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
کاظم قاسمی گلعذانی - استاد گروه ، اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
عباس دل آذر - استاد گروه داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز

بررسی واکنش های فیزیولوژیکی توده های بومی رازیانه (Foeniculum vulgare L.) به تنش خشکی می تواند به شناسایی مکانیسم های موثر در مقاومت به خشکی و نیز انتخاب بهترین توده بومی برای کاشت در مناطق کم باران ایران کمک کند. در این راستا، آزمایش طی سال های زراعی 89 - 1388 و 90- 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز و در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد که در آن چهار رژیم آبیاری بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (آبیاری بعد از 60، 90، 120 و 150 میلی متر) در کرت های اصلی و سه توده بومی رازیانه (توده بومی همدان از ایران و دو توده ازمیر و گازی آنتپ از ترکیه) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در هر دو سال آزمایش صفاتی از قبیل پرولین، قندهای محلول، کلروفیل، میزان نسبی آب برگ و پتانسیل آب برگ در شروع مرحله گلدهی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سطوح مختلف تیمارهای آبیاری بر تمام صفات مورد مطالعه اثر معنی داری داشته است. با افزایش سطح آبیاری از 60 میلی متر به 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر به ترتیب غلظت کلرفیل a و b، محتوای نسبی آب برگ و پتانسیل آب برگ 30، 24، 27 و 41 درصد کاهش یافت و بر غلظت پرولین و قندهای محلول برگ 41 و 23 درصد افزوده شد. توده های بومی ازمیر و همدان در مقایسه با توده گازی آنتپ از نظر صفات فوق تحمل بهتری به تاخیر درآبیاری نشان دادند. بنابراین، گیاه رازیانه به عنوان یک واکنش در برابر کم آبی برای حفظ وضعیت آبی خود، هم قندهای محلول و هم مقدار پرولین خود را افزایش داده تا از طریق مکانیسم تنظیم اسمزی تا حدودی با خشکی مقابله کند.

پتانسیل آب برگ، پرولین، قندهای محلول، کلروفیل، محتوای نسبی آب برگ